Tam Bir Kaosun Ortasında Tahta Çıkıp Katıldığı Her Savaşı Kazanan I. Murad’ın Sinemalara Bahis Olacak Hayat Kıssası
Osmanlı, küçük bir beylik olarak kurulup da devlete dönüştüğü yıllarda sayısız düşmanı vardı. Giderek güçlenen bu yeni devlet karşısında her daim tetikte bekleyenler, I. Murad’ın tahta çıkması ile tekrar hayal kırıklığına uğradı. Zira Osmanlı Devleti birinci periyodunun en değerli padişahlarından olan I. Murad, kimsenin gözünün yaşına bakacak biri değildi.
Anlatılanlara nazaran I. Murad katıldığı her savaşı kazanmış güçlü bir askerdi. Esasen devletin topraklarını onlarca kat büyütmesi de bu durumun en büyük örneğidir. Hükümdarlık mühleti boyunca hem doğuda hem de batıda sayısız devletle savaşmış ve hatta kıymetli isyanlarla da uğraşmıştır. I. Murad kimdir gelin yakından bakalım ve hayatı hakkında bilmeniz gereken değerli ayrıntıları görelim.
Padişah olmadan evvel I. Murad kimdir aslında tam olarak bilmiyoruz:
I. Murad tahta çıktıktan sonra olağan ki yaptıkları anlatılıyor lakin şehzadelik devri hakkında elimizdeki bilgiler hudutlu. Babası Orhan Gazi, annesi Nilüfer Hatun olan Murad; 29 haziran 1326 yılında dünyaya geldi. Annesi Rum asıllı lakin kendisi Rumca biliyor mu, bilmiyoruz. İslami bir eğitim mi yoksa Türkmen eğitimi mi aldı, bu da bilinmiyor.
Bazı kaynaklara nazaran Orhan Gazi Bursa’yı aldıktan sonra Şehzade Murad buraya sancak beyefendisi olarak atandı. Abisi Şehzade Süleyman Paşa ile birlikte Rumeli seferlerin katıldığı düşünülüyor. Bazı kaynaklarda ağabeyi ölünce babası da yaşlı olduğu için devletin Murad tarafından yönetildiği söylenir. Dediğimiz üzere bu devir hakkındaki bilgiler epey yetersiz.
Babası ölünce büyük bir kaosun içinde tahta çıktı:
Orhan Gazi 1362 yılında öldüğünde Rumeli’de bir savaşın ortasında olan Murad, Bursa ahilerinin aldığı kararla I. Murad ismiyle padişah ilan edildi ve Bursa’ya çağrıldı. Uygun ancak bir yanda ondan büyük olan Şehzade İbrahim ve ondan küçük olan Şehzade Halil varken tahta çıkmak kolay mı?
Her iki şehzade de Bizans ve Anadolu beylikleri tarafından kışkırtıldı. Öteki yandan padişah değişimini fırsat bilen Karamanoğulları savaş naraları atmaya başladı. Tabii I. Murad buna göz yumamazdı. Tam da isyan hazırlığındayken iki kardeşini de bulup boğdurttu. Lala Şahin Paşa ordu kumandanı, Çandarlı Kara Halil Hayreddin ise kadı – asker olarak atandı.
I. Murad gümbür gümbür batıya hakikat ilerliyor:
Osmanlı’nın yüzlerce yıl uyguladığı yüzü batıya dönme siyasetleri I. Murad tarafından da uygulandı. 1361 yılında Bizans’ın elindeki Lüleburgaz ve Çorlu fethedildi. Hız kesmeden ilerleyen Türk ordusu, Bizans’ın elindeki en büyük kentlerden olan Edirne’yi de fethetti. Böylelikle Edirne, Rumeli Beylerbeyliğinin merkezi oldu.
Meriç Nehri’ni ele geçiren Osmanlı, Bizans’ın en kıymetli ticaret yolunu denetim altına almış oldu. Nehir yolu sırf Bizans’ı değil, tüm Balkanları etkilediği için Macaristan Hükümdarı I. Layos bir Haçlı ordusu topladı. Tarihe Sırpsındığı Muharebesi olarak geçen ve Türklerin galip geldiği savaş işte bunun üzerine yaşandı.
I. Murad’ın boş bir anından yararlanan Venedikliler Gelibolu’yu alsalar bile daha sonra bölge geri alındı. Bulgar hükümdarının elindeki toprakların büyük kısmı de fethedilince Bulgar prensesi I. Murad ile evlendirildi ve Osmanlı egemenliğine girdiler.
Sırplar, Sırpsındığı Muharebesinin intikamını almak isteseler de başarısız oldular ve Osmanlı egemenliği altına girdiler. Daha da değişik olan 1373 yılında Bizans da Osmanlı egemenliği altına girdi ve böylelikle Balkanlarda bulunan en değerli üç devlet de idari olarak ele geçirilmiş oldu. Hatta Bizans imparatoru bir savaşta Osmanlı’nın yanında yer almak zorunda bile kalmıştır.
Tek keder batı değil ki, I. Murad’ın oğlu da isyan etti:
Tarihe Savcı Beyefendi isyanı olarak geçen bu olay aslında biraz trajikomik. I. Murad ile periyodun Bizans İmparatoru V. İoannis, 1373 yılında birlikte sefere çıkmışlardı. Bu sırada Bizans prensleri ortasında bir iç çekişme yaşanmaktaydı. Babasının yokluğunu fırsat bilen Andronikos, küçük kardeşini ekarte edip kendini imparator ilan etti.
İşler bu noktada ilginçleşiyor. O sırada Rumeli’de olan şimdi 14 yaşındaki taht vekili Şehzade Savcı Beyefendi, Bizans’ta yaşanan bu olaydan nedendir bilinmez çok etkilenip kendini padişah ilan etti ve bir de ismine hutbe okuttu. Yani konuta göz kulak olsunlar diye bırakılan çocuklar bir anda gaza gelip kendilerini konutun babası ilan etmişlerdi.
Elbette haberi alınca I. Murad ve V. İoannis çabucak meskenlerine dönerek oğullarının ordularını dümdüz ettiler. V. İoannis, oğluna acıyarak kızgın sirke ile gözlerini yarı kör etti. I. Murad ise Savcı Bey’in gözüne mil çektirerek büsbütün kör etti. Hatta hırsını alamadı ve daha sonra boğdurdu. Savcı Beyefendi, Bursa yöresinde pek çok şiire ve müziğe husus olmuştur.
I. Murad, Anadolu’nun içlerine hakikat ilerledi ve en sonunda Karamanoğulları ile karşı karşıya geldi:
Savcı Beyefendi isyanı trajikomik olsa bile I. Murad’ı çok etkiledi ve tam 5 yıl boyunca Bursa’daki sarayından dışarı adım atmadı. Bu sırada sefer yapmasa bile enteresan bir biçimde Anadolu’da toprak kazanıyordu. Germiyanoğulları çeyiz olarak birtakım topraklar verirken Hamitoğulları topraklarını satıyordu. I. Murad, Anadolu’daki Osmanlı topraklarını genişleterek sultan unvanına yaraşır bir padişah oldu.
Anadolu’da bu kadar ilerleyince olağan en sonunda Karamanoğulları ile Osmanlı burun buruna geldi. Karamanlı Alâeddin Beyefendi, Beyşehir’e saldırınca I. Murad 1381 yılında Konya’ya sefer düzenledi. Mağlubiyete uğrayan Alâeddin Beyefendi Konya Kalesi’ne saklandı lakin kale de fethedildi. Bunun üzerine Alâeddin’in karısı, I. Murad’ın da kızı olan Nefise Melek Hatun devreye girdi ve babasından kocasını affetmesini istedi. I. Murad kızını kıramadı ve damadını affedip Bursa’ya döndü.
I. Murad neden, nasıl öldü? Kosova Meydan Muharebesi son savaşı oldu:
I. Murad’ın Anadolu ile uğraşmasını fırsat bilen Balkanlarda yine bir Haçlı Ordusu toplandı. 1839 yılında iki ordu Kosova Ovası’nda karşı karşıya geldi. Tarihe Kosova Meydan Muharebesi olarak geçen savaşta Osmanlı ordusu 8 saat süren kanlı bir çatışma sonrası Haçlı Ordusunu büsbütün ortadan kaldırdı.
Kimi kaynaklara nazaran Müslüman olmak istediğini söyleyip yanına yanaşan, kimi kaynaklara nazaran barış görüşmesi isteyerek yanaşan, kimi kaynaklara nazaran ise pusu kurarak yanaşan bir Sırp olan Miloš Obilić; hain bir suikast ile I. Murad’ı hançerleyerek öldürdü. 15 Haziran 1389’da yaşanan bu suikast ile birlikte I. Murad, savaş sırasında öldürülmüş birinci ve tek Osmanlı Padişahı olarak tarihe geçti.
I. Murad nereleri fethetti? İşte devrinde Osmanlı topraklarına katılan yerler:
I. Murad, 95 bin kilometrekare olarak aldığı Osmanlı topraklarını tam 500 bin kilometrekare genişletti. Sultan unvanının yanı sıra Murad-ı Hüdavendigâr unvanı aldı. Kesin değil ancak bilinen 37 savaşa katıldı ve bu savaşların tamamını kazandığı için de Gazi Hünkar olarak anıldı.
I. Murad’ın fethettiği yerler ortasında Karadeniz Ereğlisi, Ankara, Sultanönü, Çorlu, Yenice, Keşan, Eski Zağra, Dimetoka, Gümülcine, Pınarhisar, Lüleburgaz, Babaeski, Edirne, Filibe, Serez, Makedonya, Selanik, Niş, İştip, Manastır, Pirlepe, Ohri, Sofya, Kütahya, Simav, Eğrigöz ve Tavşanlı üzere bölgeler bulunuyor.
Osmanlı Devleti topraklarını onlarca kat genişleten ilk periyot padişahlarından I. Murad kimdir sorusunu yanıtlayarak hayatı hakkında bilmeniz gereken kıymetli ayrıntılardan bahsettik. O denli bir hayat yaşamış ki keşke sineması yapılsa da izlesek.