Tarihin En Kıymetli Bilim İnsanlarından Isaac Newton ve Fizik Dünyasını Değiştiren Hareket Maddeleri

Eskiden ne hoşmuş, adamın başına elma düşmüş aha demiş yer çekimi. Bilimle pek ilgisi olmayan beşerler genel olarak Isaac Newton hakkında bu türlü düşünür zira kabul edelim günlük hayatımızda bu gerçeklerle pek de karşılaşmıyoruz. Ancak bilimin, bilhassa de fizik biliminin penceresinden baktığımız vakit açıkça söyleyebiliriz ki Isaac Newton, dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük bilim insanlarından bir adedidir. 

Evet, Isaac Newton yer çekimini keşfetti fakat dahası, kozmik hareketleri keşfetti. Ortaya koyduğu hareket maddeleri ile sözün tam manasıyla fizik dünyasında yeni bir kapı araladı. Benzersiz teoremleri ise matematik dünyasını değiştirdi. Yani bilimle ilgili aklınıza gelen her şeyde onun ufak da olsa bir imzası var. Gelin Isaac Newton kimdir yakından bakalım ve bilim dünyamıza yaptığı katkıları görelim.

Genç yaşta Descartes’dan etkilenen bir çocuk: Isaac Newton kimdir?

4 Ocak 1643 tarihinde İngiltere’nin Lincolnshire bölgesinde dünyaya gelen Isaac Newton ölmeden üç ay öncesi babası hayatını kaybettiği için annesi yeni biriyle evlenmişti. Bu nedenle küçük Isaac çocukluk yıllarının büyük bir kısmını anneannesinin yanında geçirmek zorunda kaldı. King’s School’daki temel eğitiminin akabinde Trinity College’e kaydoldu. 

Cambridge Üniversitesi çatısı altındaki Trinity College’de klasik bir eğitim alan Isaac Newton sıkıldığı için kendini kitaplara verdi ve bu devirde René Descartes üzere filozofların yapıtlarıyla tanıştı. Tarihin en büyük felaketlerinden olan Büyük Veba ortaya çıkınca Isaac Newton 1665 yılında meskenine döndü. Olağan o periyot uzaktan eğitim olmadığı için kendi çalışmaları üzerine ağırlaştı.

Işık üzerine yaptığı çalışmalar Newton teleskobunu icat etmesini sağladı:

Salgın bittikten sonra Isaac Newton 1667 yılında Cambridge Üniversitesi’ne döndü ve öğretim vazifelisi oldu. Işık ve renk üzerine yaptığı çalışmalar burada meyvesini verdi ve 1668 yılında bugün Newton teleskobu olarak anılan tarihin birinci yansıtıcı teleskobunu icat etti. Evvel yüksek lisans derecesi aldı, daha sonra da matematik profesörü oldu. Royal Society of London’da teleskobunu tanıttıktan sonra 1671 yılında Royal Society üyesi seçildi.

Sonraki yıllarda yaptığı kırılma deneyleri ise renk dünyasında yeni bir kapı araladı zira beyaz ışığın aslında tayftaki tüm renklerin bir bileşimi olduğunu ortaya çıkardı. Dahası, ışığın dalgalı değil parçacıklı olduğundan bahsetti. Bu periyotta yaptığı çalışmalar tekrar bir Royal Society üyesi olan Robert Hooke tarafından çok sert bir halde eleştirilince en sonunda 1678 yılında hudut krizi geçirerek bir müddet kendi kabuğuna çekildi. 

En sonunda başına o elma düştü (!) ve hareket kanunları ortaya çıktı:

Isaac Newton aslında kendini bildi bileli kuvvet ve hareket üzerine çalıştığından, yer çekimini bulması için başına bir elma düşmesine gerek yoktu, bu bir kent efsanesidir. Fakat illa bu keşif için bir aydınlanma anı yaratmak istiyorsak 1684 yılında İngiliz astronom Edmund Halley tarafından ziyaret edilmesinden bahsedebiliriz. 

Halley, Newton’un gök cisimlerinin izlediği eliptik yolları matematiksel olarak hesapladığını görünce bunları düzenlemesini rica etti. Bu düzenlemeler sonunda Newton, Philosophiae Naturalis Principia Mathematica Türkçe ismiyle Doğal İdeolojinin Matematiksel Unsurları isimli kitabı oluşturdu. Bu kitapta üniversal yer çekimi yasası ve hareket maddeleri olarak bildiğimiz şu üç kural vardır:

• Hareketli bir cisim dışarıdan bir kuvvete maruz kalmazsa doğrusal hareketini sürdürür.
• Bir cismin kütlesi ne kadar fazla ise hareket ettirici bir tesire direnci o kadar büyük olur.
• Her tesire karşı ona eşit ve karşı tarafta bir reaksiyon vardır.

Newton en sonunda rüştünü ispatlamış oldu:

Philosophiae Naturalis Principia Mathematica kitabı sonrası Isaac Newton sözün tam manasıyla bilim dünyasının yıldızı oldu ve en sonunda kabuğundan sıyrıldı. Çağdaş bilim dünyasının en değerli çalışmalarından bir tanesi olarak kabul edilen bu eser birebir vakitte Avrupa aydınlanma devrinin de en kıymetli kesimlerinden bir tanesi olarak kabul edilir.

Isaac Newton, 1696 yılında Kraliyet Darphanesi’ne müdür olarak atandı. İlgisiz üzere görünse de bu atama aslında bir çeşit onurlandırma misyonuydu. Ancak Newton bu vazifesi sırf sembolik olarak yürütmedi. Kalpazanlara karşı büyük bir savaş başlatarak gümüş standardında olan sterlini altın standardına yükseltti.

Ona artık ‘Sir Isaac Newton’ diyeceksiniz:

1703 yılında Royal Society lideri olarak seçilmesi Isaac Newton ismini tam manasıyla bilim dünyasının tepesine taşıdı. Bu periyotta de boş durmadı ve en kıymetli yapıtlarından bir tanesi olarak kabul edilen Opticks kitabını yayımladı. Newton bu kitabında ışık ve renk deneylerini ayrıntılandırdı. 1705 yılına geldiğimizde yaptığı çalışmalar sayesinde devrin İngiltere Kraliçesi Anne tarafından şövalye ilan edilerek Sir unvanını aldı. 

Uzun yıllar bir tıp matematik çalışma alanı olan kalkülüsün Isaac Newton tarafından geliştirildiği düşünülüyordu. Lakin Alman matematikçi Gottfried Leibniz, emsal bir çalışmayı 1684 yılında yayımlamıştı. Royal Society’nin lideri olduğu periyotta Newton, bu çalışmaların kime ilişkin olduğunun kanıtlanması için bir soruşturma yürüttü. Soruşturma lakin 1716 yılında tamamlandı ve her iki bilim beşerinin da bu çalışmaları bağımsız olarak yürüttükleri sonucuna varıldı. Yani kalkülüs formülünü kim bulmuştur sorusunun cevabı hem Newton hem de Leibniz. 

Bilim dünyasını değiştiren Isaac Newton, sessiz sedasız ortamızdan ayrıldı:

Isaac Newton hayatı boyunca hiç evlenmedi ve hiç çocuğu olmadı. Hayatının son yıllarında İngiltere’nin Winchester bölgesinde yaşayan yeğeninin yanına taşındı. 1727 yılının 31 Mart günü 84 yaşındayken uykusunda hayatını kaybetti. Cenazesi Westminster Abbey’de defnedildi. 

Newton neden bu kadar kıymetli?

Sir Isaac Newton bir matematikçi, astronom, fizikçi, mucit, simyacı, filozof ve teologdur. Fizik alanındaki çalışmaları yaşadığı periyot yayımlanmış olsa da tarih ve din alanındaki çalışmaları ancak onun vefatından sonra düzenlenerek yayımlanabilmiştir. Philosophiae  Naturalis Principia Mathematica kitabındaki kütleçekim yasası, Newton yasası olarak anılır hale gelmiştir. Hareket kanunları, bilim tarihini şekillendirmiştir. Kendi ismiyle anılan bir teleskop icat etmiş, ışık ve renk hakkında eşsiz deneyler yapmıştır. Daha ne olsun?

Dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük bilim insanlarından bir tanesi olarak kabul edilen Isaac Newton kimdir sorusunu yanıtlayarak hareket maddelerinden ve öteki çalışmalarından bahsettik. Bu türlü büyük bir bilim insanına yaşadığı devirde de kıymet verilmiş olması epey sevindirici.