Tesla Yokken O Vardı: “GM EV1”, Elektrikli Araçlara Daha 90’lı Yıllardayken Öncülük Etme Fırsatını Nasıl Kaçırdı?

İçten yanmalı motorlara veda ettiğimiz bu süreçte, elektrikli arabaların sayısı günden güne artmakta.

2010’lu yıllarda başlayan bu değişim süreci aslında çok daha evvel başlayabilirdi. Değişimin önderliğinde ise Tesla yerine General Motors‘u görebilirdik.

Kaliforniya eyaletinin çıkardığı yasa ile ortaya çıkan araba: GM EV1.

Her şey ABD’nin Kaliforniya eyaletinin 1990 yılında çıkardığı ‘Sıfır Emisyon Yasası’ ile başlıyor. Bu kanuna nazaran, 1998 yılına kadar araba üreticilerinin satışlarının yüzde 2’sini elektrikli arabalar oluşturacaktı. Bu oran 2001 yılında yüzde 5’e, 2003’te ise yüzde 10’a yükseltilecekti.

Bu kararın alınmasının akabinde birçok marka, elektrikli araba çalışmalarını hızlandırmaya başladı. General Motors’un (GM) ise hâlihazırda elektrikli araba konusunda önemli çalışmaları bulunuyordu. Elektrikli otomobil yarışlarında mükafatlar almayı başaran marka, 1990 yılında tanıttığı Impact konseptiyle de bu mevzudaki ciddiyetini gösterecekti.

Yollarda Tesla yerine General Motors imzalı elektrikli araçlar görmemiz işten bile değildi.

1990 Los Angeles Araba Fuarı‘nda karşımıza çıkan Impact, GM’nin birinci elektrikli arabasının de altyapısını oluşturdu. Elektrikli arabasını bir an evvel piyasaya sunmak isteyen şirket, 1994 yılında aracın birinci gerçek vakitli testlerine başladı.

Üretilen birinci 50 araç, daha evvel anlaşılan kimi kişilere kısa müddetliğine test etmeleri için teslim edildi. Test evresinin tamamlanmasının ve üretilen birinci modellerin geri alınmasının akabinde ise sıra seri üretime gelecekti.

1996 yılına geldiğimizde testlerini tamamlayan şirket, elektrikli arabasını tarihinde birinci kere ‘General Motors‘ logosu ile piyasaya sürmeye karar verdi. GM EV1 olarak isimlendirilen elektrikli araba, ortalama 100 kilometrelik menzile 6 saatlik şarj olma mühleti sunuyordu. Saturn bayilerinde kiralama programı ile müşterilerin karşısına çıktı. Aracın belirlenen satış fiyatı ise 34 bin dolardı.

General Motors, birinci elektrikli arabasını satmak yerine kiralamayı tercih etti.

Elektrikli arabanın fiyatı yüksek olsa da GM’nin asıl hedefi araçları kiralamaktı. O yüzden bu durum da markayı rahatsız etmedi. Fakat ABD’li üretici birinci yıl yalnızca 288 araç kiralayabildi. Aracın düşük menzili, günlük kullanım için epeyce kâfi görünse ve elektrikli arabalar merak uyandırmış olsa da birçok kişi bu modelden uzak durmayı tercih etmiş üzere görünüyordu.

Elektrikli arabasını çeşitli reklam kampanyaları ile ayakta tutmak isteyen GM, bir yandan da aracını geliştirmeye devam etti ve 1999 yılında EV1 Gen 2 karşımıza çıktı. Yenilenen modelde kurşun-asit batarya, yerini nikel-metal-hidrit bataryaya bırakmıştı. Bu yeni batarya, benzeri şarj mühletine karşın yaklaşık iki kat menzil sunuyordu. Bu da elektrikli arabanın en büyük sıkıntısının çözülebileceğini gösteriyordu.

İkinci kuşak ile birlikte artan menzil de GM EV1’in ömrünü uzatamadı.

GM EV1, yenilenen versiyonu ile ümit vadetmiş olsa da birinci jenerasyonun şarj kablosunda yaşanan sorun, 450 adet aracın geri çağırılmasına neden oldu. Aracın şarj olma konusunda yaşadığı ısınma sorunu bir yangına ve bir aracın tahrip olmasına neden olmuştu. Tüm bu olaylar ikinci jenerasyon araçta yaşanmamış olsa da elektrikli araçlara olan itimadı bir kere daha sarsmış oldu.

2002 yılına gelindiğinde yalnızca 1.117 adet GM EV1 üretilmişti. 7 Şubat 2002 tarihinde ise GM İleri Teknolojili Araçlar Marka Müdürü Ken Stewart, kullanıcılara GM’nin arabaları trafikten çekeceğini bildirdi.

Buna ek olarak Kaliforniya eyaletinin gerektirdiği asgarî 15 yıllık kesim tedariki ve servis altyapısının sürdürülmesinin maliyetinin de karşılanamayacağını söyleyen şirket, araçların hepsinin toplatılmasına karar verdi. 2003 yılının sonlarında ise General Motors, EV1 programını resmî olarak iptal etti.

Elektrikli arabaların öncüsü olması beklenen GM EV1’in sonu hurdalıkta bitti.

Otomobillerin birçoklarını toplatan General Motors, müzelere ve üniversitelere bağışladığı kimi araçları ise kurumlara bırakma kararı aldı. Üniversitelere bağışlanan birtakım GM EV1 modellerinin hâlâ kullanıldığı bildiriliyor. Fakat alüminyum gövdeye sahip bu iki kişilik elektrikli araba, maalesef geniş bir kullanıcı kitlesine ulaşamadan yollara veda etmiş oldu.

Büyük bir yatırıma karşın GM’nin, elektrikli otomobilinden bu kadar çabuk vazgeçmiş olması kimi teorileri ise beraberinde getiriyor. Hatta bu husus ile ilgili bir belgesel bile çekilmiş durumda. Belgeseli kaynak kısmından ‘watchdocumantaries’ kısmında bulabilirsiniz.

Petrol baronları, General Motors’un elektrikli aracının önünü mü kesti?

GM EV1‘in öyküsünün anlatıldığı belgeselde olduğu üzere elektrikli arabanın gelişme süreci, petrol piyasasını elinde bulunduran şahıslar tarafından baltalanmış olabilir. Sonuçta, elektrikle çalışan otomobillerin yaygınlaşmasının bu şahısları büyük ziyana uğratacağı bir gerçek.

Ayrıca elektrikli arabanın başarılı olması durumunda yedek kesim sağlayıcılarının da değerli bir kayba uğrayacağı da söz ediliyor. Bu baskılara dayanamayan Kaliforniya eyaleti tarafından Sıfır Emisyon Yasası‘nın 2018 yılına ertelenmesi de elektrikli arabaların gecikmesine neden olduğunu söyleyebiliriz.

2010’lu yıllarda gelişmeye başlayan elektrikli arabaların geldiği noktayı hepimiz görüyoruz. GM EV1’in üretiminin devam etmesi ve öbür markaların da General Motors‘u takip etmesi durumunda günümüzde çok daha uygun elektrikli arabalara biniyor olabilirdik. Pekala siz GM EV1 ve bugünkü elektrikli arabalar hakkında ne düşünüyorsunuz?

Elektrikli araçlar hakkındaki öbür içeriklerimiz: