Türk Fizikçi, Hayatın Nasıl Oluştuğuyla İlgili 175 Yıllık Soruya Karşılık Buldu

Dünyanın en itibarlı üniversitelerinden Harvard’da çalışmalarını sürdüren Türk fizikçi Furkan Öztürk, hepimizin göğsünü kabartacak bir işe imza attı. 26 yaşındaki genç, bilim insanlarının 175 yıldır anlayamadıkları bir sıkıntıyı çözmeyi başardı. Nobel ödüllü bilim insanı Jack Szostak, Türk fizikçinin muvaffakiyetini “çığır açıcı” olarak yorumladı.

Ünlü kimyager Louis Pasteur, 1848 yılında “homokiralite” kavramını ortaya attı. Bu kavram, hayat için geçerli birtakım moleküllerin, sol ve sağ el üzere birbirinin ayna manzarası formunda olması gerektiğini savunuyordu. Lakin bilim insanları, bugüne dek yaptıkları araştırmalarda bu kavramın kökenini anlayamamışlardı. İşte Furkan Öztürk, bu tartışmayı sıkıntıyı nihayete erdirdi. Öztürk ile takımının çalışmaları, Science Advances isimli mecmuada yayımlandı.

4 milyar yıllık gizemin çözülmesi için değerli bir adım atılmış oldu

Uzmanlara nazaran gezegenimizdeki ömür 4 milyar yıl evvel başladı lakin bunun nasıl meydana geldiği bugüne dek çözülemedi. Zira bahisle ilgili hala çok fazla bilinmez var. Hatta uzmanlar, tabiat bilimleri ile ilgili 125 sorunun cevaplanması gerektiğini söylüyorlar. İşte Furkan Öztürk’ün yaptığı keşfin de bu sorulardan bir adedinin yanıtı olduğuna inanılıyor. Türk bilim insanı, global çapta bilim topluluğunu heyecanlandırmış durumda.

Furkan Öztürk, Anadolu Ajansına verdiği röportajda dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Yaptığı çalışma ile ilgili olarak, “Araştırmam, hayatın kökenine dair değerli, lakin karanlıkta kalmış bir sorun üzerine. Bu sorunun ismi homokiralite yani ömrü oluşturan moleküllerin sağ yahut sol elli olma durumu, bildiğimiz haliyle ömrün bir özelliği.” tabirini kullanan Öztürk, homokiralite tabirinin kökenini de açıkladı.

Bilim beşerinin 175 yıldır tartışılan sıkıntı ile ilgili dünyaya verdiği karşılık şöyle: Bizim aradığımız şey, kiral simetriyi, yani ayna simetrisini, kırabilecek fizikî bir etkileşimdi. Çalışmalarımız ortaya koydu ki tabiatta çokça bulunan manyetik mineraller yani bir manada doğal mıknatıs özelliği gösteren taşlar, bu simetrinin kırılmasına yol açabilir. Yaptığımız deneyler, manyetik yüzeylerin kiral moleküller ile çok güçlü bir halde etkileştiğini ve manyetizmanın homokiraliteye yol açmış olabileceğini gösteriyor. ‘Yaşamın kökeni’ sorunu adeta bir bulmaca üzere, elde ettiğimiz sonuçlar bu büyük bulmacanın değerli bir kısmının tahliline yönelik önemli bir adım. Surda bir gedik açtık, devamının da geleceğine inanıyorum.

Bu keşifle hayatın başlangıcına dair bilmediğimiz çok kıymetli bir gizeme ışık tuttuk. Ömrün nasıl ortaya çıktığı tabiattaki en büyük gizemlerden bir tanesi. Bu sorunu bir yapboz üzere düşünün. Bu yapbozun modüllerinin nerelere oturacağını tam olarak bilemiyoruz. Zira 4 milyar yıl öncesine dair elimizde çok fazla direkt ispat yok. Biz aslında yaptığımız çalışmayla hayatın başlangıcına dair çok büyük bir parçayı yerine koymuş olduk. Etrafında şekillenecek başka bilgilerin ne olacağını şimdi bilmiyoruz. Ancak eminim ki bu keşif, öbür sorulara karşılık bulmamızı da sağlayacak ve ömrün kökenine dair enteresan ipuçları verecek. Tahminen de öbür gezegenlerdeki muhtemel hayat formları ile ilgili bilgiler verecek. Yani biz şayet Dünya’da hayatın nasıl oluştuğunu tam olarak anlarsak, o vakit hangi şartlar altında hayatın ortaya çıkabileceğine dair de daha fazla bilgiye sahip olacağız. Bu bilgiler bizi Dünya dışında hayatı ararken yönlendirebilir. Yani Dünya’daki ömrü anlamak, Dünya dışında diğer bir hayat formu keşfetmemize de yardımcı olabilir. Bunu kesin olarak söylemek olağan ki güç lakin bu mümkün.

Furkan Öztürk, ömrün temeli olan “proto-hücre” oluşturmak istiyor!

Türkiye’nin göğsünü kabartan bilim insanı, gelecekteki planlarının proto-hücre oluşturmak olduğunu söyledi. “Mineraller üzere, karbon temelli moleküller üzere, canlı olduğuna dair hiçbir emare göstermeyen şeylerden canlılık özelliği gösteren öncü hücrelerin oluşmasından bahsediyorum. Yani o denli bir şey olsun ki hayatın temel özelliklerini göstersin. Kendi kendini kopyalayabilsin ve metabolik faaliyet göstersin. Etrafı ile bağlantı halinde olan, tahminen de bir hücre zarı içinde izole olmuş, RNA bazlı genetik bir kodu olan ve kolay metabolik aktiviteler gösterebilen öncü hücrelerden, yani proto-hücrelerden, bahsediyorum. Benim hayalim bunları oluşturmak.” diyen bilim insanı, en son amacı içinse “Benim maksadım yaşamın başlangıcındaki şartları laboratuvar ortamında tekrar oluşturmak ve ömrün nasıl oluştuğunu gözlerimle görebilmek.” tabirlerini kullandı.

Matthew Meselson: “İyi ki bugüne kadar yaşadım ve bu sorunun karşılığını öğrenmeden ölmedim”

Furkan Öztürk, dünyanın en ünlü biyologları ortasında yer alan ve DNA’nın nasıl kopyalandığını tespit ederek tarihe ismini yazdıran Matthew Meselson‘un, yaptığı keşifle ilgili şöyle konuştuğunu aktardı: İyi ki 93 yaşına kadar yaşamışım. Sonunda bu sorunun de tahlilini görmüş oldum.