Türkler Olarak Hayvanları Neden Bu Kadar Çok Seviyoruz?

Türkler Olarak Hayvanları Neden Bu Kadar Çok Seviyoruz?

Yüzyıllar içinde evcilleştirdiğimiz ve artık büsbütün bize muhtaç yaşayan sokak hayvanlarının hayatlarını güzel yaşamaları için tek devaları biziz. Sokaklarımıza baktığımızda, gerek esnafın gerekse o bölgede yaşayanların ortasında çok fazla hassas insan olduğunu görebiliriz.

Türkiye; ulusal kimlik, din, laiklik ve etnik köken olarak epey farklı insanları barındıran bir ülke olabilir lakin herkesi birleştiren ortak bir sevgi var: hayvanlar. Pekala, Türkiye’ye gelen bir turisti sık sık şaşırtan bu durumun kaynağı neye dayanıyor? Türkler olarak, hayvanları neden bu kadar seviyoruz?

Vatandaşlar olarak sokaklardaki milyonlarca hayvana bakmaya çalışmamız güzel bir davranış olsa da aslında bu, hukukta ve belediyecilikte hayvanları ihmâl ettiğimizin bir göstergesi.

Öncelikle şundan bahsetmek gerekir ki, Türkiye’de bu kadar sokak hayvanı olmasının sebebi aslında pek de yeterli niyetli değil. Bunun nedeni, gelişmiş ülkelerdeki gibi planlı bir kısırlaştırma siyasetimizin olmaması ve denetimsiz bir biçimde cins hayvan üretimi. Haberlerde, toplumsal medyada yahut sokaklarda karşımıza çıkan sempatik sokak dostlarımız aslında her yerde yeterli bir hayat yaşamıyor.

Bizim görmediğimiz veya denk gelmediğimiz yerlerde, sokak hayvanlarının çok büyük bir kısmı her gün açlıktan ve sefaletten ölüyor. Sokaklarımıza mamalar ve kulübeler koyarak her ne kadar sokak canlarına yardım etsek de, kısırlaştırma; kanser başta olmak üzere birçok hastalığın önüne geçerek, agresyonu ve şanssız vefatları azaltarak sokak hayvanlarının refah düzeyini en çok artıran tahlil.

Dışarıda ufak bir çeşit attığımızda karşımıza, hayvanlar için konulmuş mamalar ve su kapları çıkıyor.

Dışarı çıkıp yürümeye başladığımızda karşımıza; yere koyulmuş mamalar, 5 litrelik su şişelerini keserek yapılmış kaplar, karton kutudan evler ve battaniyeler çıkıyor.

Balıkçı tezgâhlarının yanında ve kasap önlerinde bekleyen köpekler ve kediler, etlerden nasiplerini alıyor ve dükkanlarda geziyor. Hatta birçok dükkânın yahut mağazanın patili maskotu var. Sahi, neden hayvanlarla yakınlık kurmaya bu kadar açığız?

Türkler olarak hayvanlara olan ilgimiz Osmanlı Dönemi’ne kadar uzuyor.

Hayvanlara düşkünlüğümüzü anlamak için yüzlerce yıl öncesine, 1299-1922 yılları ortasındaki Osmanlı Dönemi’ne gitmemiz gerekiyor. O periyotlardaki binalara baktığımızda karşımıza, dekorasyon üzere görünen kuş meskenleri çıkıyor. Bu kuş meskenleri 15. ve 19. yüzyıl ortasında onlara eşlik etmişti. 

Osmanlılar, hayvanlara olan şefkatleriyle biliniyordu.

Sultan Abdülmecid ile yakın arkadaşlığı olan Fransız muharrir Alphonse De Lamartine, bir kitabında şöyle yazmıştı: “Türkler, kuşlara ve köpeklere çok hürmet duyuyor. Hatta, Allah’ın yarattığı her canlıya saygı duyuyorlar diyebiliriz. Zavallı ve yalnız hayvanlara şefkat gösteriyorlar.”

Osmanlılar, İslam dininin tesiriyle, hayvanları onlara bırakılan bir emanet ve sorumluluk olarak görüyordu. 

Leylekler için bile hastane kurmuşlardı!

Osmanlılar o devirlerde, hayvanlar için çeşitli dernekler kurmuşlardı. Sokak kedilerinin ve köpeklerinin yanı sıra leylekler için bile bir dernek vardı!

Afrika’dan Bursa taraflarına göç eden leylekler, göç sırasında yaralanabiliyorlardı. Bunun için Bursa’da leylek hastanesi kurulmuştu. Uzun göç seyahatleri sırasında Türkiye’den geçen leylekler, burada yaralarını sarıp yolculuklarına devam ediyorlardı. 

İslam dininin hayvanlar üzerindeki şefkat ve müdafaa daveti sayesinde, hayvanlara yeterli davranmak adeta bir ibadetti.

Üsküdar’daki Aziz Mahmud Hüdayi Camii’nin imamının, sokak kedilerinin sığınması için mescidinin kapılarını açması toplumsal medyada gündem olmuştu. İmam ise şu kelamları söylemişti:

“Bu canlılardan biz sorumluyuz, onlar bizim konuşamayan dostlarımız. İnandığımız Allah’tan ve peygamberden öğrendiğimiz şey, merhametten öteki bir şeyin düşünülemez olduğu ve bu nedenle, bu canlılardan hangisi merhamete muhtaçlık duyarsa camiilerimizin kapıları onlara her gün açıktır.”

“Kediler, İslam’da temiz hayvanlar olarak kabul edilir ve Hz. Muhammed’in onlara nezaketi teşvik eden çok sayıda efsanesi vardır.”

Osmanlı Dönemi’nden günümüze kadar devam eden hayvan sevgisi, bizi onlarla düzgünce yakınlaştırdı.

Birçok insan artık meskenlerini birden fazla hayvanla paylaşıyor, onlara yapılan haksızlığın karşısında duruyor ve kapılarının önüne mamalar koyup soğuk havalarda sığınmaları için kulübeler yapıyor. Muhakkak ki İslam kültüründen ve Osmanlı’dan gelen değerlerimiz hâlâ devam ediyor

Son olarak değinmekte yarar var…

Ne kadar uygun bakılırlarsa bakılsınlar, evcilleştirdiğimiz hayvanların hiçbiri aslında sokakta yaşamayı hak etmez. İsmi üstünde “evcil hayvan”. Artık içgüdüleri körelen ve insanlara bağımlı yaşayan hayvanların popülasyonunun artması onlar için önemli hastalık, açlık ve erken yaşta vefat tehlikesi yaratıyor. 

Yazımızda bahsettiğimiz Osmanlı ve İslam kültürünün hayvanlar üzerindeki tesirinin günümüze kadar uzanmasının ne kadar bedelli olduğunu unutmadan, hayvanların ömür hakkını gözetecek ve onları hukuken de koruyacak yasaların en yakın vakitte çıkmasını umuyoruz.