Uçağa Benzese de Aslında Uçmak İçin Tasarlanmayan Sovyet Teknolojisi: Hazar Denizi Canavarı

Ulaşım denildiğinde genellikle zihnimizde canlanan ulaşım türleri kara ulaşımı, deniz ulaşımı ve hava ulaşımıdır fakat bazı ulaşım araçları vardır ki bu kategorilerin hiçbirine tam anlamıyla sığmazlar.

Hiç uçağa benzeyen fakat gökyüzü için tasarlanmamış bir araca rastladınız mı? Soğuk Savaş gündemini yeterince takip etmediyseniz veya Sovyetler Birliği’nde yaşamadıysanız, cevabınız büyük ihtimalle “hayır”.

SSCB’nin tarihe geçen en enteresan atılımlarından biri olan “KM Ekranoplan” projesi, tam da üstteki tanımımıza uyan türden.

Öncelikle KM Ekranoplan nedir, neyin nesidir, açığa kavuşturalım.

“Lun Sınıfı Ekranoplan” olarak da bilinen KM Ekranoplan, kanatları olan ve suyun üzerinde gidebilen devasa bir kargo teslimat aracıydı.

Şekli bir uçağı andıran fakat gemilerin işlevlerini yerine getiren ekranoplan, sadece çalışma mantığıyla değil, aynı zamanda var olma sebebiyle ve işleviyle dahi bazılarımızın ulaşım algısını temelinden sarsan bir araç.

Ağırlığı 550 tonu bulabilen ve 100 tona kadar kargo taşıyabilen bu devasa aracın işlevi, Hazar Denizi boyunca Sovyet Orta Asyası’ndan Sovyet Kafkasyası’na kadarki rotada ağır kargolar ve araçlar taşımaktı. Sonradan silahlandırılmasıyla 4 adet top namlusuna sahip olan bu aracın aynı zamanda bir savaş gemisine de çevirilmeye çalışıldığı düşünülmektedir.

Ekranoplanın çalışma mantığı, sanılanın aksine su üzerinde uçmaktan veya su yüzeyinde yüzmekten ibaret değil.

Evet, yanlış duymadınız. Hava ve su yüzeyi arasında “muazzam kararsız bölge” olarak geçen bir katmanın üzerinde giden ekranoplan, teknik olarak ne suya temas ediyor ne de uçuyordu.

Ekranoplan, “muazzam kararsız bölge” katmanından suya yaklaşırsa batabileceği gibi, katmanın kendisinden uzaklaşırsa da hava akımıdan etkilenerek kendine zarar verebiliyordu. Bu sebeple bu katman dengesini çok iyi sağlamak gerekiyordu. Gereken denge sağlandığında araç, 2000 kilometre kadar uzaklara gidebilecek kabiliyetteydi.

Kısacası bu aracın ilerleme mantığının nasıl sınıflandırılacağı, bu sebeple günümüzde dahi bir tartışma konusu.

Projenin başarısız olmasıyla ve SSCB’nin çökmesiyle ekranoplanlar çürümeye terk edildi.

Fazla pahalı bir proje olduğu ve gemiler her açıdan daha avantajlı olduğu için ekranoplanlar, zamanla unutulup gittiler.

• Görsel, Dağıstan’ın kıyılarında çürümeye terk edilen bir ekranoplana ait.