Uçuş Anında Kapının Patlamasıyla 346 Yolcunun Hayatını Kaybettiği Türk Hava Yolları Faciası

3 Mart 1974’te gerçekleşen ve Türk Hava Yolları’nın en büyük kazalarından biri olan bu facia, aslında ihmalkarlığın nelere sebep olduğunu göstermek ismine düzgün bir örnek. Ancak çok uçak kazasından sonra ders alınmış mı derseniz muamma!

Her kazada olduğu üzere bu uçak kazasında da “ihmal” en büyük sebep olarak görülüyor. En kolay havacılık kuralını bile es geçmenin tam 346 insan canına mâl olduğunu unutmamak, unutturmamak adına…

En bilinen havayolu şirketlerinden Türk Hava Yolları’na ilişkin 29 numaralı DC-10 tipi uçak, Paris ve Londra seferi için İstanbul’dan hareket etmişti.

3 Mart 1974’te havalanan ve kaza yapacak olan “Ankara” isimli uçak, 1972’de THY tarafından satın alınan üç yeni uçaktan biriydi. 1974’te gerçekleşen uçuşta İstanbul’dan kalkış yaparak Paris’e iniş yaptı. 50 yolcuyu indirdikten sonra Londra’ya devam edecekken uçağa son anda 218 yolcu daha bindi.

O gün, British Airways işçileri grevdeydi. Grevden ötürü Londra’ya gidemeyen 4 İngiliz model, 17 İngiliz rugby oyuncusu ve 48 Japon bankacıdan oluşan yolcuların da eklenmesiyle yolcu sayısı 346’ya yükselmişti.

Tüm denetimleri gerçekleşen uçağa son anda gelen yolcuların da bagajları kargo kısmına yerleştirilecekti.

O gün, kargo vazifelisi olan kişi Cezayirli Muhammed Mahmudi isminde bir vazifeliydi. Mahmudi, süreçleri tamamladıktan sonra kargo kapısını kapattı kapatmasına lakin atladığı bir şey vardı: İngilizce bilmediği için talimatları da tam olarak okuyamadı. Talimatlarda, uçağın kapısının güç kullanarak değil; iç kısımdaki kancalardan tutularak kapatılması gerektiği yazıyordu.

Orly Havaalanı’ndan (Paris) 12.32’de kalkan uçakta 12.40’ta patlama meydana geldi.

Teknik talimatlara nazaran kapanmayan kargo kapısı kopmuş, kabin basıncı düşmüştü. Mc Donnell Douglas DC-10 tipi uçakların kargo kapıları, dışa gerçek açılacak formda tasarlanıyordu. Firma, bilhassa bu teknik talimatlara bakılarak kapının kapatılması hakkında ikazlarda bulunuyordu.

Uçaklar, yüksek aralıktan uçarken iç ve dış basınç ortasında büyük bir fark oluşur. Bundan ötürü uçak kabinlerinde basınçlandırma yapılır.

Bu basınçlandırma sistemi, uçağın içinde bulunan herkesin gerekli oksijeni alarak rahatça seyahat edebilmesini sağlar. Kabindeki yüksek basıncın bilakis uçağın seyrettiği irtifalarda düşük bir basınç mevcuttur. Bunu uçağın içinden dışına yanlışsız ittiren bir kuvvet olarak düşünebilirsiniz.

Kapının uçmasıyla birlikte uçağın da tüm dinamikleri altüst oldu.

Oluşan yüksek basınçla birlikte uçağın tabanı sökülmeye başladı. Patlayan kapının yakınındaki koltuklarda oturan 6 kişi, kapıyla birlikte dışarı fırladı. Bu durumda kaptan pilotlar Nejat Berköz, Oral Ulusman ve Erhan Özer’in de yapabileceği bir şey kalmamıştı. İrtifa kaybederek istikrarını kaybeden uçak, Paris’te bulunan Ermenonville bölgesine çakıldı.

Uçak 800 km süratle yere düştüğü için her şey de paramparça oldu. Yolcuların cansız vücutları tespit edilemeyecek durumdaydı.

Kara kutuya ulaşıldığında ise hayli garip bilgiler ortaya çıktı.

Kokpit ses kayıtlarının dinlenmesinin akabinde kargo kapısı patladıktan sonra uçağın denetim sistemlerinin devre dışı kaldığı anlaşıldı. Üstelik uçakla ilgili yapılan ayrıntılı araştırmalar ise daha da dehşet vericiydi.

İnsanları bile bile vefata sürüklemişler diyebileceğimiz cinsten bir olay. Bu model uçak, daha evvel de tıpkı sorunu çıkarmış ve o uçuşta can kaybı yaşanmadan inançlı bir iniş sağlandığı için olay örtbas edilmiş. İşin özü Mc Donnell Douglas firmasının prestijinin korunması, 346 kişinin vefatına sebep oldu. Firma, kazadan sonra yüklü ölçüde tazminat cezası aldı, şirketin yönetici ve sorumluları da ceza aldılar.

Kazadan sonra kapı dizaynlarını değiştiren firma, havayoluna pek de tutunamadı.

Kazanın akabinde verilen cezalar ne yazık ki hiçbir şey söz etmiyor. Bu kazanın akabinde Sebahat Güzel’in “Paris Uçak Kazası” isimli plağı, durumu gözler önüne seriyor. Kazada ölenler ortasında Ferhan Şensoy’un hostes kız arkadaşı da vardı. Şensoy’un, Gündeste ve Kalemimin Sapını Gülle Donattım kitaplarında “civciv” olarak seslendiği sevgilisine dair izler bulmak mümkün.

-“Kim biliyor o sıralar, Paris’e uçak diye düşerek şak diye ölecek civciv”