Uzun Yollarda Kesinlikle Karşınıza Çıkar: Sıcak Havalarda Kuru Yolda Bile Neden Su Birikintisi Varmış Üzere Görünür?
Atmosferik bir hile olan serap yüzünden halüsinasyon gördüğünüzü de sanabilirsiniz. Lakin durum hiç de o denli değil. Görsel yanılsamadan ibaret olan serabın bilimsel bir açıklaması mevcut.
Sadece sıcak havalarda değil soğuk bölgelerde de görebileceğiniz serabın, farklı çeşitleri var. Hepsinde çıkan imaj sizi büyüleyebilir lakin unutmayın ki bu yalnızca doğal olarak oluşan optik bir olgu.
Serabın oluşmasına neden olay şey ne?
Asfaltta gördüğünüz kelamda halüsinasyonun asıl sebebi, ışığın farklı sıcaklıklardaki yanılsamasıdır. Şöyle ki, soğuk havanın sıcak havadan daha ağır olmasından ötürü kırılma indisi daha büyüktür. Işık, soğuk havadan sıcak havaya geçişte, yerden uzağa ve daha yoğun havaya bükülür.
Bu çarpık ışıklar da size tabandan geliyormuş imgesi verir. Yerde gördüğünüz aslında gökyüzünün kırılmış bir yansımasıdır. Kafa karıştıran ise aslında yansımanın su üzere görünüyor olmasıdır.
TDK’de ılgım, yalgın ve pusarık kelimeleri ile de isimlendirilen serabı kamera ile kaydedebilirsiniz. Bu da serabı, halüsinasyondan ayıran bir özelliktir. Zira serap, doğal olarak meydana gelen bir optik olgudur.
Serabın yalnızca sıcak havalarda değil soğuk havalarda da görülmesinin sebebi, iki tıpta olmasından kaynaklı.
Alçak seraplarda, yüzeydeki sıcak ve az ağır olan havaya giren ışık ışınları üst yanlışsız kırılım gösterir. Ufkun altına bakıldığında, aslında ufkun üzerindeki cisim ya da gökyüzünü görürüz. Bu cisimlerde ayna tesiri oluşur yani zıt görürüz. Sıcak ortamlar ve sıcak günlerde görülen serap da aslında alçak seraptır.
Serabın yalnızca sıcak ortamlarda görüldüğü varsayımını kıran yüksek seraplardır. Yüksek seraplarda ışık aşağı yanlışsız kırılır ve ufkun üstüne bakıldığında aslında ufkun altındaki cisimler görülür. Soğuk havanın ağır olması ve ışık ışınlarının olağana yaklaşarak kırılması ile ortaya çıkan yüksek serap; kutuplar gibi soğuk bölgelerde, eşit derecede düşük sıcaklığın olduğu büyük buz kütlelerinde karşımıza çıkar.
Yüksek seraplar, soğuk bölgelerin yanı sıra daha ılıman yerlerde de oluşabilir. Türbülans nedeniyle kuleler varmış üzere görmek, yüksek serabın yanılsamadır. Lakin bu durumlar istikrarlı olmadığı üzere daha zayıftır.
Alçak serap ile karşılaştığımız başka durumlar:
Alçak serabı, ısı pırıltısı ya da ısı bulanıklığı olarak da isimlendirmek mümkün. Yollarda seyir hâlinde gördüğümüz o yanılsama, alçak serabın tesiridir. Asfaltın yanı sıra ısı bulanıklığı, egzozdan yahut jet motorlarından çıkan ısı ile de görünür. Bu yüzden sıcak havalarda yollarda gördüğümüz seraba “otoyol serabı” da denilir.
Filmlerde gördüğümüz sıcaktan kavrulmuş gezgin, ileride su bulduğunuz sanıp sevinir lakin zar güç ulaştığı yerde gördüğü külliyen bir hiçtir. Suyu bulamadığı üzere bir de sıcaktan aklını yitirdiğini sanır. İşte bu yanılsama da bir alçak seraptır ve çöllerdeki ismi da “çöl serabı”dır.
Serabı görmek için hangi koşulların karşılanması lazım?
Yerin ısıyı emdiği rastgele bir yerde olarak serap ile karşılaşabilirsiniz. Taban üzerindeki havayı ısıtarak keskin sıcaklık eğilimi yaratmaya elverişli her yerde serabı görebilirsiniz. Ayrıyeten serap için düz bir yerde olmasınız gerekir. Eğimli yerler, kırılan ışığın size ulaşmasını engelleyeceğinden düz topraklarda en hoş seraplara rastlayabilirsiniz.
Bu yazımızdan sonra artık sıcak havalarda otomobil sürerken su var diye huzursuz olup suratınızı kesmenize gerek kalmayacak. Zira biliyorsunuz ki bu bir optik olgu. Olağan yeniden de trafikte dikkatli olmanız gerektiğinin altını çizelim.