Vücudumuzda Oksijeni Taşımakla Görevli 'Hemoglobin' Nedir, Normal Değeri Kaç Olmalı?
Kan tahlili sonuçlarında HGB kısaltması ile karşımıza çıkan hemoglobin, alyuvarlar içinde bulunan bir tür proteindir ve hayati öneme sahiptir çünkü nefes yoluyla aldığımız oksijen hemoglobin proteinine tutunarak vücudumuzdaki diğer dokulara ulaşır. Gelin hemoglobin nedir, normal değeri kaç olmalı gibi merak edilen soruları tüm detaylarıyla inceleyelim.
Vücudumuzun pek çoğunu göremediğimiz sayısız parçadan oluşan kusursuz bir makine gibi çalıştığını artık hepimiz biliyoruz. Örneğin bu parçalardan bir tanesi olan hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir tür proteindir ama kelimenin tam anlamıyla hayati bir öneme sahiptir. Çünkü nefes yoluyla aldığımız oksijen hemoglobine yapışarak yol alır ve böylece vücudumuzun en uç noktalarındaki dokulara bile ulaşır.
İlginçtir, hemoglobin dokuya oksijeni bıraktıktan sonra oradaki karbondioksiti alıyor ve vücuttan atılmasını sağlıyor. Kan tahlilinde HGB kısaltması ile gördüğümüz hemoglobin değeri bu nedenle son derece önemlidir. Düşüklüğü ve yüksekliği pek çok hastalığın habercisi olabileceği gibi vücuttaki demir oranımızı da gözler önüne serer. Gelin hemoglobin nedir, kaç olmalı, düşüklüğü nelere yol açar, değeri yüksek olursa ne olur gibi merak edilen sorulara yakından bakalım.
Temelden başlayalım, hemoglobin nedir?
Hemoglobin, kanımızdaki hücrelerden bir tanesi olan alyuvar yani kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir tür proteindir. Demir açısından zengin olan hemoglobin kemik iliğinde üretilir ve buradan kana karışır. Hemoglobin için bir tür lojistik uzmanı demek mümkün çünkü oksijeni ve karbondioksiti o taşır. Hemoglobin değeri, kan tahlili sonuçlarında HGB kısaltması ile gösterilir.
Peki hemoglobin ne işe yarar?
Hemoglobin proteininin ilk ve en temel görevi, nefes yoluyla akciğerimize aldığımız havadaki oksijeni kendine yapıştırarak vücudumuzun diğer tüm bölgelerindeki dokulara taşımaktır. Bununla da yetinmez ve oksijeni bıraktıktan sonra dokularda bulunan karbondioksiti kendine yapıştırarak akciğere geri taşır ve buradan da vücuttan atılmasını sağlar.
Temel bir oran vermek gerekirse, 1 hemoglobin aynı anda 4 oksijen molekülü taşıyabilir. Alyuvarların damarlarda çok daha rahat hareket etmesini sağlayan disk benzeri yapıyı oluşturan da yine hemoglobindir. Demir açısından zengin bir protein olduğu için kan tahlilinde HGB kısaltması olarak vücudumuzdaki demir oranı hakkında bilgi verir.
Normal hemoglobin değeri kaç olmalı?
Kandaki hemoglobin değeri, 1 desilitre kanda kaç gram hemoglobin bulunduğuna göre hesaplanan bir değerdir. Kişinin cinsiyetine, yaşına, genetik yapısına, hormonal durumuna göre ideal HGB yani hemoglobin değeri değişiklik gösterse de referans alınan aralıklar şu şekildedir;
- Yenidoğan bebekler için 13,5 – 24 gr / dL
- 0 – 3 yaş arası bebekler için 11 – 13 gr / dL
- 3 – 11 yaş arası çocuklar için 12 – 14 gr / dL
- Yetişkin erkekler için 13,5 – 17,5 gr / dL
- Yetişkin kadınlar için 12,5 – 15,5 gr / dL
Pek çok hastalığın habercisi olabilen hemoglobin düşüklüğü nedir?
Kan tahlilindeki HGB hemoglobin değerinizin belirlenen referans aralığının altında çıkması durumu hemoglobin düşüklüğü olarak adlandırılır. Hemoglobin düşüklüğüne genel olarak kronik kan kayıpları, demir ihtiyacının karşılanmaması ve karşılansa bile kullanılmaması durumları neden olur.
Hemoglobin neden düşer, düşüklüğü nelere yol açar?
- Kan kaybı
- Anemi türleri
- Genetik yapı
- Bazı ilaç kullanımları
- Gebelik ve yenidoğan
Kan kaybı:
Hemoglobin, kanda bulunan kırmızı kan hücreleri tarafından barındırıldığı için kan kaybı hemoglobin düşüklüğüne neden olabilir. Örneğin kadınların regl döneminde bu nedenle HGB değeri düşmektedir. Kanamalı yaralanmalar, ülser, hemoroid gibi kan kaybı yaşanan durumlarda da aynı sonuç görülmektedir.
Anemi türleri:
Vücuttaki kan hücrelerinde sorun yaratan bir hastalık olan anemi de hemoglobin düşüklüğünün nedenleri arasındadır. B12 vitamini eksikliği kaynaklı anemi, folik asit eksikliği kaynaklı anemi, kronik hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkan anemi, aplastik anemi, hemolitik anemi gibi anemi türleri yüzünden HGB eksikliği görülebilir.
Genetik yapı:
Bazen vücuttaki hemoglobin oranını düşüren herhangi bir durum ya da hastalık olmadan da HGB değeri düşük çıkabilir. Bazı genetik hastalıklar nedeniyle hemoglobin hatalı üretilir. Hatalı üretim nedeniyle de vücutta asla gerektiği kadar bu proteinden olmaz ve bu nedenle de hemoglobin düşüklüğü meydana gelir.
Bazı ilaç kullanımları:
Kemik iliğinde üretilen hemoglobin kırmızı kan hücrelerinde bulunur. Kişinin kullandığı ilaç eğer kemik iliğine etki ediyor, kırmızı kan hücresi üretimine etki ediyor ya da bir şekilde bunların işleyişine etki ediyorsa sonuç olarak hemoglobin değerinde de düşme görülebilir.
Gebelik ve yenidoğan:
Gebelik sürecinde, doğumda ve doğum sonrası dönemde yüksek miktarda demir harcandığı için annenin vücudunda hemoglobin eksikliği görülebilir. Yenidoğan bebekler için hayati öneme sahip olan demir, anne sütü yoluyla alır. Eğer yeni doğan bebekler anne sütüyle yeterince ya da hiç beslenmiyorsa hemoglobin düşecektir.
Hemoglobin nasıl yükseltilir?
Eğer kişinin hemoglobin değeri kan kaybı nedeniyle düşmüşse kan nakli yapılabilir. Anemi kaynaklı düşmelerde hastalık tedavisi uygulanır. Demir ve vitamin eksikliği kaynaklı HGB düşmelerinde takviye verilir. Vücudunuzdaki demir oranını, dolayısıyla hemoglobin oranını arttırmak için sakatat, kabuklu deniz ürünleri, brokoli, taze fasulye, lahana, kuru fasulye, mercimek yiyebilirsiniz.
Ciddi tehlikeleri olan hemoglobin yüksekliği nedir?
Kan tahlilindeki HGB hemoglobin değerinizin belirlenen referans aralığının üstünde çıkması durumu hemoglobin yüksekliği olarak adlandırılır. Hemoglobin yüksekliği durumunda kişide kaşıntı, baş ağrısı, baş dönmesi, aşırı terleme, eklemlerde şişme, anormal kilo kaybı, halsizlik görülebilir.
Hemoglobin neden yükselir, HGB değeri yüksek olursa ne olur?
- Akciğer hastalıkları
- Dehidrasyon
- Yüksek irtifada yaşamak
- Sigara kullanımı
- Aşırı derecede egzersiz yapma
Genel olarak kişide hemoglobin yüksekliğine neden olan hastalık, rahatsızlık ve durumlar bu şekildedir. HGB yüksekliğinde pıhtı atması, felç ve kalp krizi riski yüksektir. Kısa vadede olmasa bile hemoglobin yüksekliği uzun vadede tehlikeli bir durumdur.
Hemoglobin nasıl düşer?
Hemoglobin yüksekliğinin fazlasıyla risk oluşturduğu durumlarda kişiye flebotomi olarak adlandırılan bir işlem uygulanır. Bu işlemde kişinin durumuna göre belirli miktarda kan alınır. Böylece pıhtı atması ve benzeri durumların önüne geçilmiş olur.
Susuzluk, hemoglobin yüksekliğinin en yaygın nedenlerinden bir tanesidir. Bu nedenle yüksek HGB değerine sahip kişiler özellikle egzersiz gibi su kaybettikleri durumlarda bol bol su içmelidir. Sigara ise hemoglobin yüksekliğinin en büyük düşmanı, bir an önce bırakın.
Kanımızda oksijeni taşımakla görevli hemoglobin nedir, ne işe yarar, düşüklüğü ve yüksekliği ne anlama gelir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi hemoglobin değeriniz hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.