Yalnızca 11 Dolar Yüzünden 180 Şahsa Mezar Olan Araba: Ford Pinto
Otomotiv kesiminin 132 yıllık tarihi, birçok skandala mesken sahipliği yaptı. Üreticiler, kimi vakit itibarlarını korumak ismine bu skandallardan sıyrılmaya çalıştılar.
Sektörün en bilinen firmalarından ABD’li üretici Ford’un tarihindeki kara leke ise 180 kişinin vefatına sebep olan Ford Pinto modeliydi.
Her şey Ford’da 1960’ların sonunda yönetici olan Lee Iacoca’nın, takımına düşük maliyetli bir otomobil üretme vazifesini vermesiyle başladı.
Iacoca’nın belirlediği maliyet amacı 2.000 doların altındaydı. Iacoca, takımına arabayı anlatırken “Küçük, hafif, süratli ve ucuz bir araç” tabirlerini kullanmıştı.
Mühendislerden oluşan grup çabucak çalışmalara başladı. Tasarım ve üretim sürecinin de hızlı olması buyruğunu veren Iacoca, aracın 1971’de yollarda olmasını istiyordu.
Hatalar tasarım müddetini neredeyse yarıya indirmekle başladı:
O periyotta Ford’un bir arabanın tasarımı ve üretimi için ortalama harcadığı mühlet 43 ay iken, yeni tasarlanan araç için yalnızca 24 ay ayrılmıştı. Üretim süreci boyunca kullanılacak iş gücünün maliyetini azaltmak için yapılan takvim baskısı, tahminen $2.000 amacı için olumlu bir adımdı, fakat can güvenliğini hiçe sayacak yanlışlar zincirinin de birinci halkasıydı.
$2.000 maksadını tutturmak için yapılan bir öteki kısıtlama da tasarım üzerineydi. Maksat, tasarımı yapacak mühendislerin kısa müddette işlerini tamamlaması ve onlara az maaş ödenmesiydi. Mühendislik dizaynından çok tarza değer verilmesi talimatı verilen tasarım grubu, verilen buyruğu uyguladı ve mühendislik çalışmalarını geri plana attı. Güvenlik ihtiyaçlarının göz arkası edilmesine yol açan bu yanılgı, zincirin bir öteki halkasıydı.
Yapılan dizaynda güvenliğin geri plana atılması, akaryakıt deposunun araçta yanlışsız pozisyonlandırılması için hiçbir kriterin göz önüne alınmamasına neden olmuştu. Aracın art bölümündeki aksın yanına yerleştirilen akaryakıt deposu, adeta patlamaya hazır bir bomba üzereydi. Ford fabrikasında yapılan testlerde, arka akstaki dişlilerin akaryakıt deposunu delebileceği ortaya çıktı.
Tehlike çanları çaldı, lakin duyan olmadı:
Ford’un dişli sıkıntısını çözmek için önünde iki yol vardı. Birincisi, aracın dizaynında değişikliğe gidip akaryakıt deposunun yerini değiştirmekti ve bu değişiklik, araç başına maliyeti 11 dolar arttıracaktı. Öteki bir yol da akaryakıt deposunu, kauçuk ile kaplayarak delinme riskini ortadan kaldırmaktı ve bu da bir maliyet demekti.
Ford, bu iki yolu da tercih etmeyerek o skandal karara imza attı. Hükümetin mevcut güvenlik ihtiyaçları karşılandığı için akaryakıt deposundaki risk bilinmesine karşın, rastgele bir tasarım değişikliğine gidilmeden, Ford Pinto bu kusurlarla seri üretime alındı.
Araç yollara çıktıktan sonra ise yaşanması istenmeyen şey yaşandı, toplamda 180 kişi Ford Pinto’nun akaryakıt deposundan çıkan yangın ile hayatını kaybetti. Ford’un bu noktadan sonra takındığı hal da hayli enteresandı. Ölenlerin yakınları, haklı olarak Ford’a dava açmışlardı. Ford’un yetkilileri, mahkemede yaptıkları savunmada maliyetteki 11 dolarlık azalmanın halkın faydasına olduğunu savundular.
Her şeye karşın daha fazla yarar:
180 kişinin hayatını kaybettiği, tekrar 180 kişinin yaralandığı, 2100 aracın yanarak kullanılamaz hale geldiği kazalar sonucunda bir kâr ve maliyet tahlili yapıldı. Ölen bireylerin ailelerine 200.000’er dolar, yaralı kişilere 67.000’er dolar tazminat ödemeleri, 2100 aracın müşterilerine yeni arabalar… Ford Pinto’nun olaylar sonucundaki toplam maliyeti 49.53 milyon doları buldu.
Tuhaf olan, üretim esnasında araç başına düşürülen 11 dolarlık tasarım değişikliği maliyetinden “tasarruf” etmek, yaşanan her şeye rağmen şirketin kâr etmesini sağladı. Ford Pinto, her şeye karşın üreticisine 137.5 milyon dolar kazandırdı.