Yapay Zeka, Eğitim Sistemini Değiştirebilir mi?
Dünyanın her yerinde farklı ‘sistemler’ geçerli olsa da, günümüz eğitim sisteminin temeli ortak; bir eğitimci ve öğrenciler bir ortaya gelirler, eğitimci öğretir, öğrenci öğrenir, ödevler verilir, imtihanlar yapılır ve öğrencinin ‘ne kadar öğrendiği’ test edilir.
Bu kolay ve pek çok taraftan tenkide açık sistemde son devirde kimi çatlaklar oluşmaya başladı. Zira ChatGPT üzere yapay zeka dayanaklı uygulamalar ve yazılımlar, öğrenciler yerine ödev yapmaya, hatta imtihana girmeye başladılar. Açık konuşmak gerekirse, bu mevzuda oldukça de başarılılar.
Yapay zeka, eğitimde bir avantaj mı yoksa korkulması gereken yeni bir ‘öcü’ mü peydah oldu?
Yapay zeka yazılımlarının son devirdeki süratli gelişimi ve artan popülaritesi sonrası eğitime tesirleri de haliyle tartışmaya açıldı.
Öğrencilerin ödevlerini yapay zeka takviyeli uygulamalar üzerinden hazırlamaları, imtihanlarda bu yazılımlardan yararlanmaları, ChatGPT’nin art geriye hukuk, işletme, doktorluk üzere kısımların yazılı imtihanlarından üstün muvaffakiyetle geçmesi üzere olaylar sonrası tartışmalar o denli büyüdü ki yasaklar gelmeye başladı. Lakin bu yasakların karşısında, yapay zekayı her alanda olduğu üzere eğitimde de bir takviye elemanı olarak kullanabileceğimizi düşünenler var.
Ülkemizde de tartışma yaratan bu bahse yanıt alabilmek için eğitimcilere kimi sorular yönelttik;
Bir ödev/proje için ChatGPT, DALL-E, Midjourney üzere yapay zeka yazılımlarından elde edilen doneleri kabul eder miydiniz, yanıtınızı münasebet ve şartlarıyla özetleyebilir misiniz?
Dr. Onur Akşit / Ege Üniversitesi Hoş Sanatlar, Tasarım ve Mimarlık Fakültesi Görsel İrtibat Tasarımı Kısmı: ”Kabul edebilirim. İsmi geçen yapay zekalar onlara verdiğiniz komutlar, tabirler ve soruların niteliklerine nazaran daha düzgün karşılıklar veriyorlar. Yani onları iyi ve emeline uygun kullanabilmek de bir eğitim ve maharet gerektiriyor. Öğrencilerin bu niteliklere sahip olup olmadıklarını ölçen bir kıymetlendirme sistemine nazaran (tüm süreci içeren raporlarıyla birlikte) ödevlerini yahut projelerini kabul edebilirim.”
Vedat Ersin Ceviz / Bilgisayar Öğretmeni: ”Tabii ki kabul ederdim zira artık ne yazılılarda sorduğumuz soruların ne de verdiğimiz ödevlerin salt bilgi aramaya yönelik olmaması gerektiğini savunuyorum. Ezberci yaklaşımı desteklemek yerine açık uçlu, yoruma dayalı ve öğrencinin kendine has yaklaşımını çalışmalarda görmeyi hedefliyorum. Ayrıyeten yazılılarda da mevzuyu ne kadar anladığını daha net çıkarabiliyorum. Bu nedenle bu yazılımları kullanması onun başında bir taslak oluşturması açısından değerli. Bu taslağın üzerine inşa ettiği yaklaşım ve çıkarımlar biz öğretmenleri hedeflenen kazanıma daha çabuk götürebilir.”
Elif Türkan / Matematik Öğretmeni: ”Bu durum öğrencilerin ödevinin kazanım maksadına nazaran değişir. Zira öğrenciye bilgiye nasıl ulaşması gerektiğini öğretme kazanımını amaçlayan bir projede, öğrencinin bu yazılımları araştırıp yapay zekayı dolayısı ile teknolojiyi kullanarak projeyi tamamlaması faal bir öğrenme ortamı yaratır; projenin kazanımına ulaşılmasını sağlar. Öteki yandan, projenin gayesi öğrencinin hesaplamalar üzere pratik zihinsel marifet gerektiren kazanımları pekiştirmesi ise öğrenciyi hazıra itmesi sebebi ile kullanılmamalıdır.”
Öğrencilerinizin imtihanlara ChatGPT üzere yazılımlar ile hazırlanmalarını ve imtihanların kıymetlendirilmesi üzere bahislerde yapay zeka takviyeli yazılımları kullanmayı ister miydiniz?
Onur Akşit: ”ChatGPT neredeyse Google üzere kullanılabilir. O yüzden onu hazırlık için kullanabilirler. Kıymetlendirme konusunda evet isterdim zira sınıflar gitgide kalabalıklaşıyor. İşimizi çok kolaylaştırabilir yapay zeka takviyeli yazılımlar.”
Vedat Ersin Ceviz: ”Yapay zeka dayanaklı yazılımların imtihan değerlendirmesinde kullanılmasını mutlaka destekliyorum. Zira çok fazla öğrencimiz olduğundan öğrencileri takip etmek, evvelki muvaffakiyetlerini kendi içinde ve öteki öğrencilere nazaran kıymetlendirmek üzere çok fazla efor sarf edilmesi gereken süreçlerden kurtaracaktır. Öğrenciler bazında ise öğrendiği bilgiler ortasındaki ilişkiyi oluşturması çok değerlidir. Bilgi ezberlenebilir lakin tam olarak nerede kullanması gerektiğini bu kontaklar sayesinde edinir. Bu ilişkileri öğrencide oluşturmak biz öğretmenlerin misyonu. Ancak okul dışında ve imtihana hazırlanırken bu ilişkileri yapay zeka yardımıyla oluşturabilirler. Öğretmen kadar başarılı olur mu o tartışma konusu :) Zira öğretmeni öğrencisini yapay zeka yazılımlarına göre daha uygun tanır.”
Elif Türkan: ”Desteklerim. İmtihana hazırlanma açısından bilhassa uzaktan eğitim süreci için yararının olacağını düşünüyorum. İmtihan değerlendirilmesinde kullanılmasında açıkçası emin değilim. Ölçme kıymetlendirme yoluna nazaran tercih edilebilir/edilmeyebilir. Zira açık uçlu bir soruda öğrencinin nerede, neden kusur yaptığını inceleyip puanlamak için öğrenciyi tanımak gerekir ancak yapay zeka bu tahlilleri bize sağlayamaz. Ve yorum sorularında tek bir gerçek karşılık olamayacağı için de o biçim bir ölçmenin değerlendirmesinde kullanılmamalı diye düşünüyorum.”
Yapay zeka yazılımlarının eğitim süreçlerine entegre edilerek etkin olarak hem öğrenciler hem de öğretmenler tarafından kullanılması konusuna nasıl bakıyorsunuz?
Onur Akşit: ”Yapay zekayı görmezden gelmek ve kullanmamak yakın bir vakitte pek mümkün olmayacak üzere görünüyor. Lakin bunun eğitim etiğine uygun kullanımını öğrencilere kesinlikle benimsetmek gerekiyor. Teknolojiyi, işimizi, hayatımızı, fikir biçimimizi elimizden alacak bir özne olarak değil hayatımızı kolaylaştıracak bir özne olarak görmeliyiz diye düşünüyorum. Alışılmış onu bu türlü bir özne haline getirmek de bir anlayış ve çabayı gerektiriyor.”
Veysel Ersin Ceviz: ”Derslerde bilgi akışı yerine bu yazılımları öğretmenler bir partner üzere kullanabilirler. Böylece öğrencilerine de yapay zekayla nasıl bağlantı kurulması gerektiği ve onları eğitimde nasıl kullanmaları gerektiği kavratılmış olur. Öğrenciler de konutlarında imtihan çalışmalarında tıpkı birebir etütteymiş üzere özel öğretmenle partner bir halde meskendeki çalışmalarını yürütebilirler. Yapay zekanın kullanımını genel manada bir tehditten çok yaratıcılığı ve randımanı arttırmada bir araç olarak görüyorum.”
Elif Türkan: ”Elbette, günümüz eğitim anlayışı yaparak yaşayarak öğrenme-öğrenci merkezli bir yaklaşım olduğundan öğrencinin kalıcı öğrenmesine katkı sağlayabilir. Yapay zeka yazılımları öğretmen için de anlatılan kazanıma bağlı olarak vakitten, emekten ve paradan tasarruf sağlatabilir.”
Aynı soruları bir de ChatGPT’ye sorduk;
Verdiği karşılıklar epeyce uzun olduğundan, karşılıkların sonundaki ‘özet’ kısmını aldık.
Sence bir ödev/proje için öğretmenler ChatGPT, DALL-E, Midjourney üzere yapay zeka yazılımlarından elde edilen doneleri kabul etmeli mi, karşılığı münasebet ve şartlarıyla özetleyebilir misin?
”Yapay zeka dataları öğretmenlerin öğrencilerinin öğrenmesini izlemelerine yardımcı olabilir, lakin hakikat ve muteber olmalı, öğrencilerin öğrenme üslupları ve ihtiyaçları dikkate alınmalıve yalnızca bir araç olarak kullanılmalıdır.”
Sence öğrencilerin imtihanlara ChatGPT üzere yazılımlar ile hazırlanmalarını ve imtihanların kıymetlendirilmesi üzere hususlarda öğretmenlerin yapay zeka dayanaklı yazılımları kullanması gerçek olur mu?
”Yapay zeka dayanaklı yazılımlar, öğrencilerin öğrenme sürecinde ve imtihanlara hazırlanmalarında birtakım avantajlara sahip olabilir, lakin tıpkı vakitte birtakım telaş verici tarafları de vardırve bu istikametlerin dikkate alınması değerlidir. Bu nedenle, yapay zeka takviyeli yazılımların kullanımı öğrencilerin öğrenme sürecinde bir araç olarak kullanılabilir, lakin öğretmenlerin öğrencilerle direkt etkileşim kurmaları ve öğrencilerin gerçek öğrenme hünerlerini yansıtan imtihanlar yapmaları da değerlidir.”
Yapay zeka yazılımların eğitim süreçlerine entegre edilerek etkin olarak hem öğrenciler hem de öğretmenler tarafından kullanılması konusuna nasıl bakıyorsun?
”Yapay zeka yazılımlarının eğitimde kullanımı, gerçek bir formda tasarlanmış ve kullanılmış olduğundaolumlu sonuçlar verirken, öğretmenlerin ve eğitimcilerin dikkatli bir halde ele alması ve kullanması gerekmektedir.”
Sonuç olarak;
Yapay zeka, geleceğimiz için bir tercih değil, reddedemeyeceğimiz gerçeklik. Önümüzdeki yıllarda yapay zeka takviyeli yazılımların eğitim sistemine de entegre olması kaçınılmaz görünüyor. Bunun olması için de hem eğitimcilerimizin hem de öğrencilerimizin bu mevzuda bilinçlendirilmesi gerekiyor. Danıştığımız eğitimciler de yapay zekanın kendisi de bize aslında bunu söylüyor.
Teknolojinin getirdiklerini anlamaya ve onlardan faydalanmaya çalışmak yerine yok sayıp kötülemek, yaşadığımız çağı düşündüğümüzde yapılabilecek en makûs atılım. Fakat denetimsizce ve bilinçsizce yaygınlaşmasına ön ayak olmak da o denli. İstikrarın kurulacağı ve yapay zekanın bir dayanak elemanı olarak yarar için kullanılabileceği bir geleceği birlikte inşa etme şuurunun en kısa müddette oluşması ise en büyük temennimiz.
İçeriğe takviye olmak için bedelli fikirlerini paylaşan tüm eğitimcilerimize teşekkür ederiz. Sizlerin de bu mevzudaki fikirlerinizi yorumlara bekliyoruz! Keyifli okumalar…