Yaşlılar Neden Ekseriyetle Muhafazakâr Partilere Oy Verir?

Bildiğiniz üzere yaşlı ve genç nesiller bedeller konusunda her vakit çatışmışlardır. Tipik olarak bu çatışmalar gençlerin daha liberal, yaşlıların ise daha muhafazakâr olmasından kaynaklanır.

Oysa yaşlı beşerler da gençken şimdiki hallerine kıyasla daha liberaldi. Gençler de yaşlandıklarında o periyodun gençleri tarafından muhafazakâr bulunacaklardır. Pekala muhafazakârlıktaki yaş faktörünün sebebini ne açıklıyor ve beşerler yaşlandıkça neden daha otoriter ve katı oluyorlar?

Bu durum elbette yalnızca bize has değil. Örneğin Birleşik Krallık’taki Brexit seçimlerinde gençler Avrupa Birliği’nde kalmayı desteklerken ebeveynlerinin birçok ise desteklemiyordu.

Avrupa Birliği’nde kalmanın Birleşik Krallık için âlâ olduğunun farkında olan gençler, çıkan sonuç hakkında “Brexit, boomer’ların gençlere attığı bir orta parmaktır!” biçiminde durumu özetliyordu.

E alışılmış ne de olsa gençler bu karar yüzünden ortalama 69 yıl etkilenecekken yaşlılar ise 16 yıl etkilenecek. Olan yeniden Y ve Z jenerasyonuna olmuştu yani.

Brexit’ten ayrılmayı destekleyenlerin motivasyonu; milliyetçi hisler, kendi bahtını tayin etme dileği üzere muhafazakâr sebeplerdi. Politikacıların yanlış bilgilendirmelerinden de daha kolay etkilenmişlerdi.

Peki yaşlı beşerler ekseriyetle neden daha muhafazakârdır? Günümüz gençleri de yaşlandıklarında benzeri bahtı mi yaşayacak?

Bu durumu etkileyen iki temel faktör var: Kişiliklerinin oluştuğu periyottaki kaideler ve yaşlanmanın getirdiği fizikî dezavantajlar. Bilim insanları her iki tesirin de devreye girdiğini gösteren deliller bulmuşlardır.

Doğduğumuz periyodun dünya görüşümüzü şekillendirmede çok kıymetli olduğuna kuşku yok. Mesela 1800’lerde doğan biri olsaydınız, o dönemde belki de köleliğin olağan olduğunu düşünürdünüz. Orta Çağ’da doğsaydınız bayanların cadı olduğuna kolaylıkla inanıp onların yakılmasına göz yumabilirdiniz.

Günümüzde ise nesiller ortasında eş cinsel hakları, dini inançlar üzere birtakım fikir farklılıkları bulunuyor. Bugün mesela hayvan yemeyi olağan buluyorsanız ve yaşlandığınızda da olağan bulmaya devam ederseniz tahminen de gençler tarafından yobaz olarak görüleceksiniz(Bu yalnızca varsayımı bir örnek).

Yani içinde büyüdüğümüz periyoda nazaran farklı bir algıya sahibiz. Bu da oy kararlarımızı bile etkiliyor haliyle. Yaşlıların daha muhafazakâr olmasının asıl sebebi, erken periyot siyasi tecrübelerinin izlerini taşımaları diyebiliriz.

İkinci faktörün tesirlerine geçelim: Yaşlanmak, beynimizi etkiliyor elbette; pekala, muhafazakârlaşmak da buna dahil mi?

2011 yılında 20.000 yaşlı Alman üzerinde yapılan bir araştırmada enteresan bir bulguya rastlanmış. Ankete katılan Almanların yeni tecrübelere açıklık seviyelerinde yıllar geçtikçe azalma olduğu tespit edilmiş.

Texas A&M Üniversitesinde psikoloji profesörü ve bu çalışmanın muharrirlerinden biri olan Brent Donnellan; “Eğer 40 yaşında epeyce liberal biriyseniz, 60 yaşında da büyük olasılıkla epeyce liberal olacaksınız lakin diğer 60 yaşındakilere göre hala liberal bir 60 yaşında olacaksınız, lakin 25 yaşındaki bir kümeyle karşılaştırıldığında daha az liberal olacaksınız.” diyerek durumu özetliyor aslında.

Almanya’da yapılan bu çalışma, uzun vadeli ve boylamsal bir çalışma değil; fakat öbür araştırmalar yaşa bağlı bu değişikliklerin farklı ülkelerde birebir olduğunu ortaya koyuyor ki bu da temel bir sebebin kelam konusu olabileceğini gösteriyor.

2009 yılında yapılan bir çalışmada Belçika ve Polonya’da (İkinci Dünya Savaşı sonrası çok farklı tarihlere sahip olan iki ülke) yaş, siyasi eğilimler ve kişilik karşılaştırılmış ve tıpkı örüntü bulunmuş. Bu araştırmalar birbirini destekliyor.

Yaşlı beşerler gençlere kıyasla daha mı ön yargılı olmaya yatkındır?

Avustralya’daki Queensland Üniversitesinde psikolog olan Bill von Hippel, hususla ilgili yaptığı deney ve çalışmalarda değişik bir durum saptamış.

Von Hippel, yaşlıların ekseriyetle ön yargılı fikirlerini dizginlemek istediklerini görmüş lakin sözün tam manasıyla kendilerini denetim edemediklerini görmüş ve bunun yaşlanmayla birlikte beyinde meydana gelen bozulmanın bir sonucu olduğundan şüpheleniyor.

Von Hippel, “Pek çok araştırma, yaşlı yetişkinlerin, istenmeyen niyetleri engelleme hünerlerinde kayıplar olduğunu gösteriyor. (…) Yaşlanma, birçok insanı açık fikirli ve özgürlükçü fikirlere karşı daha olumsuz eğilimli hale getiriyor.” diyor.

Von Hippel’in araştırmasında belirttiğine nazaran, öbür insanları daha kapsayıcı bir formda düşünmek zihinsel uğraş -beyindeki ön lobların yönetici kontrolü- gerektirir. Yaşlandıkça ve ön loblarımızın yeteneği zayıfladıkça, niyetimiz ne olursa olsun basmakalıp kanıları engelleme yeteneğimizi kaybedebiliriz.

Von Hippel bunu birkaç deneyde göstermiştir. Testlerde yaşlıların daha yüksek seviyede ön yargı gösterdiğini saptamıştır. Ayrıyeten yaşlıların, olaylardaki basmakalıp bilgileri hatırlama olasılığının daha yüksek olduğunu görmüştür.

Ek olarak, yaşlı insanların günün ilerleyen saatlerinde daha öfkeli ve tartışmaya meyilli olduklarına dair yayımlanmamış birtakım dataları var; bu da yaşlıların, kanılarını denetim etme yeteneklerinin gün boyunca azaldığını gösteriyor. Demek ki çocukken yaşlıların “gürültü yapmayın, topunuzu keserim” demelerinin nedeni bununla ilgiliymiş.

Muhafazakâr, “muhafaza eden” manasındadır. Yaşlandıkça bir kapanış gereksinimi hissetmelerinin dışavurumu olarak aşikâr ki kendilerini yeniliklere de kapatmaya meyilli oluyorlar.

Elbette bir dereceye kadar her birey kendine hastır, kişilik ve siyasi yönelimdeki değişim ve istikrarın gelişimsel kalıpları hiçbir vakit iki birey için tıpkı olmayacaktır.

Yaşlı bir birey, genç bir bireyden çok daha liberal de olabilir fakat bu periyotta genç olsaydı kendi yaşlı halini gereğince liberal bulmazdı muhtemelen. Bilimsel araştırmalar bize bunu gösteriyor.