Yatırımcısına Dünya Yıkılıyor Üzere Hissettiren Rug Pull (Halı Çekme) Dolandırıcılığı Nedir?
“Hepimiz güçlü oluyoruz, 1 atıyorsun 100 oluyor ve hatta Ay’a gidiyoruz.” üzere konuşmalar kripto varlık piyasasında çok yaygındır ve aslında bir o kadar da tehlikelidir. Toplumsal medyadan, bir tanıdığınızdan ya da kendi araştırmalarınız ile çok fazla yükselme potansiyeline sahip bir kripto bulmuş olabilirsiniz. Pekala ya yükselmezse, ya dolandırıcılık ise?
Bunlara rug pull ya da halı çekme dolandırıcılığı deniliyor. Bir öbür ismi da exit scam yani çıkış dolandırıcılığıdır. Bu üslup dolandırıcılıkların en fazla görüldüğü vakitler boğa periyotlarıdır.
Rug pull dolandırıcılıkları; yüksek vaatlere sahip ya da çok başarılı olabilecek bir kripto varlığın ardındaki geliştiricilerin, ekibin ya da yöneticilerinin bir anda tüm yatırımcıların parasını alıp kaçmasıdır. E natürel durum bu türlü olunca projenin yatırımcıları tüm paralarını bir anda kaybetmiş oluyor.
Rug pull dolandırıcılıkları hakkında bilmeniz gereken her şey:
İlk olarak rug pull dolandırıcılıkları kripto âleminde sıklıkla görülür. Bu şekil projelerin token’leri çoklukla merkeziyetsiz borsalarda süreç görürler. Birdenbire ortaya çıkarlar ve hatta geleceğin Bitcoin’i ya da Ethereum’u olarak isimlendirilirler.
Takımı ve kurucuları anonimdir, kilitli token’leri yoktur, çok yüksek getiri vadederler ya da kısa müddette fiyatın ‘Ay’a çıkacağı’ sav edilir. Yatırım yapmayı düşündüğünüz bir kripto varlık projesi bu biçim tehlike işaretlerine sahipse daha fazla araştırma yapmalı ve tahminen de yatırım yapmamanız ya da yatırımınızı küçültmeniz gerekir.
CertiK tarafından yapılan bir araştırma, 2020 ve 2023 yılları ortasında yaşanan 40 rug pull dolandırıcılığına odaklandı. Dolandırıcıların toplamda 12 milyon dolara kadar para çaldığını tespit etti.
Bu araştırma, ayrıca 40 dolandırıcılığın 25’inde proje grubunun kaçtığını, 4’ünde proje geliştiricilerinden birinin yatırımcıları dolandırdığını, 6’sından da proje kurucusunun sorumlu olduğu ve geri kalan 5’i ise sınıflandırılamayan başka nedenler ile projenin rug pull yaptığını tespit etti.
Bunlara ek olarak rug pull dolandırıcılıklarının ortalama 93 gün sürdüğünü ve sonra projenin fişinin çekildiğini tespit ettiler.
Kripto varlık piyasa tarihinde görülen en büyük 5 rug pull dolandırıcılığı:
Aslında Türk kripto varlık yatırımcıları Thodex skandalı yüzünden rug pull dolandırıcılığına alışık lakin buna birazdan değineceğiz. Şimdiye kadar yaşanan en büyük rug pull dolandırıcılıklarına, kurucularının kimler olduğuna, ne kadar çaldıklarına ve bu sahtekârlığın ardındakilerin tutuklanıp tutuklanmadığına bakalım.
Dünyanın en büyük rug pull dolandırıcılığı OneCoin.
- Kurucusu kim: Ruja Ignatova
- Ne kadar çalındı: 4 milyar dolar
- Tutuklandı mı: Hayır
Hepimizin aşina olduğu Thodex de aslında bir rug pull dolandırıcılığıydı.
- Kurucusu kim: Faruk Fatih Özer
- Ne kadar çalındı: 2 milyar dolar
- Tutuklandı mı: Evet
AnubisDAO dolandırıcıları, 24 saat bile geçmeden yatırımcıların paraları ile kaçtı.
- Kurucusu kim: Bilinmiyor
- Ne kadar çalındı: 60 milyon dolar bedelinde Ethereum
- Tutuklandı mı: Hayır
Popüler Netflix dizisinden esinlenerek çıkarılan SquidGame Token, yatırımcılarını derinden üzdü.
- Kurucusu kim: Bilinmiyor
- Ne kadar çalındı: 3 milyon dolar
- Tutuklandı mı: Hayır
Projenin tüm Mutant Ape Planet NFT’leri satılınca kurucusu rug pull yaparak kaçmaya çalıştı.
- Kurucusu kim: Aurelien Michel
- Ne kadar çalındı: 2,9 milyon dolar
- Tutuklandı mı: Evet
Bir kripto varlık projesinin rug pull yapmayacağını anlayabilir miyiz?
Rug pull dolandırıcılık örneklerine uzaktan bakarsanız projeye yatırım yapan herkesin güya bir anda zengin olacak üzere tanıtıldıklarını fark edeceksiniz. Bir kripto varlık projesinin rug pull yapmayacağının birinci göstergesi ise, projenin ardındaki kurucuların ve geliştiricilerin kimliğinin kamuya açık olmasıdır.
Örneğin, piyasa kıymetiyle en büyük birinci 10 kripto varlığa bakarsanız bunların kurucuları ve geliştiricileri muhakkaktır ya da Bitcoin üzere tanınmış merkeziyetsiz varlıklardır.
Bundan sonra token’lerin yüzde kaçının proje takımı tarafından tutulduğuna bakmak gerekir. Projenin kurumsal yatırımcıları varsa onların kim olduğuna bakmak da kıymetlidir.
Son olarak projenin bir yol haritasına sahip olması da bir artıdır. Bunlar dışında büyük kripto varlık borsalarından listelenmesi, yatırımcı topluluğunun büyük olması ve projenin büsbütün merkeziyetsiz olması üzere noktalarda bir artıdır.
Rug pull dolandırıcılığının örneklerine ve karakteristiğine baktıktan sonra artık misal tehlike işaretleri veren kripto varlık projelerini çok daha âlâ tespit edebilirsiniz.
Diğer ilgili içeriklerimiz: