Yongatek’le Konuştuk: Türkiye, AMD ve Intel’e Yetişebilir mi

Türkiye’de yerli işlemci çalışmaları konusunda kollar düzgünce sıvandı. Çip üretimi yapan teşebbüslerimizin sayısı arttı, eğitim kurumlarımızdaki çalışmalar da bilhassa müsabakalar aracılığıyla yükseldi.

Yerli işlemciler artık savunma endüstrinde kullanılmaya başlamışken, şimdi piyasaya sürülen bir işlemci olmadı. Geleceğimizi öğrenmek içinse Yongatek Kurucusu Ali Baran ile yerli işlemciler hakkında Teknofest’te bir ortaya geldik.

Türkiye’de yerli işlemciler için yapılan son açıklamayı hatırlayalım:

Bu bahiste uzun müddettir istenen devlet dayanağı, geçtiğimiz günlerde Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank tarafından açıklandı. Varank, kişiden daha az dizayncı çalıştıran çip tasarım firmalarına 600 milyon lira mali dayanak sağlayacaklarını paylaştı.

Bu açıklamanın ötesinde, Türkiye’de birinci kere 65 nanometre çip üretimine başlanacağının muştusunu de verdi. Birinci sorumuz da bu bahis hakkında oldu.

Nanometre nedir? Bedeli değerli midir?

Yongatek Kurucusu ve Genel Müdürü Ali Baran ile konuşmamıza, Bakan Varank’ın açıklamasıyla doğan nanometre tartışması ile başladık. Kendisi, evvel nanometrenin ne olduğunu, akabinde pahasının ne kadar kıymetli olduğunu paylaştı.

“Nanometre, üretilen çipler içerisinde transistörler noktasında en küçük manalı ölçüyü söyleyen bir ölçü ünitesidir. 45 nanometre, 28 nanometre, 5 nanometre ve 3 nanometre üzere daha aşağı da inebiliyorsunuz.

Bu şu demek oluyor: Siz daha küçük alana, daha fazla transistör koyabiliyorsunuz. Daha fazla süreci daha küçük alanda yapabiliyorsunuz.”

65 nanometre de temelinde geliştirilecek yerli işlemcilerde, transistörler ortasında asgarî 65 nanometre olacağı manasına geliyor. Peki, nanometre pahası ne kadar değerli?

“Nanometre doğal ki değerli. Ancak şu noktaya açıklık getirmek gerekiyor: Şu anda dünyada 7, 5, 3 nanometre konuşuluyor. Şu anda dünyada üretilen çiplerin birçoğu 130 nanometre ve üzeri yahut 65 nanometre ve üzerindeki daha eski teknolojilerle üretiliyor.

Yeni teknolojilerle üretilen çip sayısı çok az. Bunlar da cep telefonu üzere kesimlerde yahut çok yüksek performans gerektirecek kimi spesifik alanlarda üretilen çipler.”

Yerli işlemcilerin ehemmiyeti nedir?

Türkiye’nin en büyük çip üreticilerinden Yongatek’in de gelecek planlarını öğrenmek istedik. Baran, yerli işlemciye özellikle savunma endüstrinde gereksinim duyulduğunu vurguladı.

Bunun nedenini ise, kullanılan bir işlemcide oluşabilecek yanılgıların öngörülmesine ve bunların kısa müddette, kolay bir formda giderilebilmesi olarak açıkladı. Ulusal işlemcinin motivasyonunun da bunların önlenmesi, kendi işlemcilerimizi tasarlayıp kullanmamız olduğunu tabir etti.

Türkiye’nin AMD ve Intel üzere devlere yetişmesi için neler yapması gerekiyor, yetişmesi mümkün mü?

“Ülkemiz, çip üretimi korusunda maalesef çok geride kaldı. Ancak son yıllardaki gelişmeler bizi mutlu ediyor. Çip bölümüne girişimiz için çok önemli potansiyele sahip olduğumuza inanıyorum.”

Baran, Türkiye’nin kendi pazarını da oluşturabilme gücünün olduğunu, bilhassa Türk devletleri, Orta Doğu, Avrupa temelinde Türkiye’nin yönetebileceği bir market olduğuna inandıklarını paylaştı.

“Evet, bir Intel üzere olmayabilir, en âlâ şirketler ortasına girmesi vakit alabilir. Fakat gereksinim da yok şu anda. Bu hedeflenmiyor da. Öncelikle bir markete giriş hedefleniyor.”

Türkiye, bu markete nasıl girecek sorusunun karşılığını ise şöyle verdi:

“Bu vakte kadar Türkiye’de bu işin başarılı olamamasının sebebi, bu işin çok kapalı bir küme tarafından dışarıya açılmadan, TÜBİTAK yahut bir iki şirket içerisinde, endüstriyel bir yarışa girmeden yapılması.

Markete girebilmek için sanayiye açılmanız gerekiyor.”

Türkiye, markete girdiğinde nasıl rekabet edecek?

“Bu sorunun yanıtı Türkiye’nin potansiyelinde gizli. Beyaz eşya üretiminde olsun, otomotiv olsun, Türkiye’nin güçlü yanları bunlar. Markete girmek için Türkiye, güçlü yanlarını kullanmak zorunda.

Bu alanlarda kendi çipini oluşturup bu alanlardaki şirketlere de kullandırarak eserin eksiklerini tamamlayıp gerçek manada eser yapabilirse, bunu da rekabetçi hale getirebilir.”

Fabrikasız üretime de değindi:

Çip üretiminde kendi fabrikasına sahip olmadan dünya devi olan şirketler bulunuyor. Ekseriyetle Tayvan merkezli TSMC de bu şirketlerin tasarladığı çiplerin üretimini üstleniyor. Baran, Türkiye’nin birinci önceliğinin de bu olması gerektiğini paylaştı:

“Daha sonra alışılmış ki Türkiye’de kendi fabrikasını kurmakla ilgili bir strateji olmalı. Fakat bu bugün ya da yarın olabilecek bir şey değil.”

Geçtiğimiz hafta duyurulan TÜBİTAK’ın çip üretim tesisine de değinerek, burada üretilecek çiplerin birinci etapta küçük ve butik işler için kullanılabileceğini belirtti.

Öte yandan Türkiye’de şimdi işlemcilerin nasıl üretileceğini belirleyen ‘PDK’nin (Platform geliştirme kiti) yayınlanmadığını tabir etti. TÜBİTAK’ın PDK yayınlamasıyla Yongatek’in de bu tesiste üretim yapabileceğini, bir yerlerde kullanıma sunabileceğini paylaştı.

Ayrıca PDK’in yabancı firmalarla paylaşılarak Türkiye’nin bu bahiste bir üretim tesisine dönüşebileceğinin de altını çizdi.

Bugüne kadar bu neden gerçekleşmedi?

“Bugüne kadarki bakış açısı şöyleydi: “Siz bize tasarımı gönderin, biz ürettiririz.” Ben size tasarımı gönderemem zira tasarım mahremdir, saklıdır. Bu, bilgi güvenliği açısından uygun bir şey değil. Aslında dünyada da bir örneği yok.”

Sektördeki eksiklikler neler?

“Açıkçası Türkiye’de kesim yok, kesim oluşturuyoruz. Yongatek’in bir misyonu da Türkiye’de kesimi oluşturmak.”

Baran, bu hususta bakanlıklar ve TÜBİTAK’a da teşekkür ederek kesimden isimleri dinlediklerini, harekete geçtiklerini tabir etti. Açıklanan yeni dayanak planlarıyla kesimin büyüyeceğini, insanların bu husus hakkında yeni projeler ve eserler oluşturacağını paylaştı.

Ayrıca Teknofest’te Yongatek’in temel hedeflerinden birini de şöyle paylaştı:

“Üniversitedeki genç arkadaşlarımıza bu bahsin ne kadar kritik olduğunu anlatmak, bunu yapabilecekleri konusunda itimat aşılamak.”

Tabii işin bir de insan kaynağı yanı var:

“Bizim üzere firmaların en büyük eksikliği insan kaynağı. İnsan kaynağına ulaşamıyoruz zira üniversitede bilgisayar mühendisliğine, elektronik mühendisliğine giden arkadaşlarımız daha çok yazılım ve diğer mevzular üzerine çalışıyorlar.

Çünkü bu mevzu hakkında Türkiye’de dal yok. Dal olmadığı için iş imkânı yok. İş imkânı olmadığı için diğer külfetler var.”

Benzer açıklamaları aslında daha evvel TOBB ETÜ’den Prof. Dr. Oğuz Ergin’den de duymuştuk:

Türkiye’de gençlerin bu bahse ilgi duyması ve bir kesim oluşması için de Teknofest üzere aktiflik ve müsabakaların düzenlenmesi gerekiyor. Bu müsabakaların meyvesi de şimdiden görülmeye başladı. Baran, bu yılki Teknofest’te işlemci yarışına katılan takım sayısının geçtiğimiz yıla nazaran çok daha fazla olduğunu paylaştı.

“Türkiye’de bu bahis hakkında çalışmış çok yeterli akademik beşerler var, şirketlerimiz de var. Ancak artık bunların sayılarını artırmamız gerekiyor.

Bazı odak alanları oluşturmamız gerekiyor, sonra da bu odak alanları içerisinde stratejik bir yol haritasıyla amaç eserlere gitmemiz gerekiyor.

Türkiye, savunma endüstrisinde bunu yapabildiğini gördü. Artık tam vakti, buradaki muvaffakiyetleri sanayiye aktararak bundan da para kazanabilmenin tadına varabilirse, Türkiye artık farklı bir düzeye çıkacak.”

Yongatek’i ve Kurucusunu tanıyalım:

Yongatek, 2014 yılında yüzde 100 yerli sermaye ile kuruldu. 2019 yılında Hacettepe Teknopark’ta ikinci ofisini açtı. Ali Baran’ın da içinde yer aldığı çekirdek grup, çip dizayncısı Avrupalı firmalarda tecrübe kazanmış kişilerden oluşuyor. Şirket, son olarak Türkiye’nin birinci ulusal görüntü sürece yongası Kırmık’ı geliştirdi.

Yongatek Kurucusu Ali Baran’a bedelli vaktini ayırdığı için teşekkür ediyoruz.