Yunan Mitolojisinin Genç Bayanları ve Yabanî Doğayı Korumakla Vazifeli Tanrıçası ‘Artemis’ Kimdir? İşte Tüyler Ürperten Öyküleri

Antik Yunan periyodunda bir din olarak kabul edilen ve günümüze Yunan mitolojisi olarak aktarılan öykülerde sayısız ilah ve tanrıça vardır. Bunlardan bir tanesi de tanrıça Artemis’tir. İlahların yaradanı Zeus’un kızı olan Artemis, birebir vakitte Güneş yaradanı olan Apollon’un kız kardeşidir. Kendisi Yunan mitolojisi öykülerindeki en değerli bayan figürlerden bir adedidir.

Artemis’in büyük rol oynadığı pek çok kıymetli kıssa anlatılır. Tüm öykülerin geneline bakacak olursak Artemis’in genç bayanların ve yırtıcı tabiatın koruyucusu olduğunu görüyoruz. Bu misyonu üstlenmesinin en kıymetli nedeni ise aslında yaşamış olduğu bir tıp çocukluk travması. Gelin Artemis ne ilahı, neleri koruyor yakından bakalım ve bahsedildiği öykülerden kimilerini görelim.

Kardeşinin doğumunu gördüğü için bakirelik yemini eden bir tanrıça: Artemis kimdir?

Artemis, Yunan mitolojisindeki ilahların rabbi Zeus ile tanrıça Leto’nun kızıdır. Delos Adasında doğan Artemis birebir vakitte Güneş ilahı Apollon’un iki kız kardeşidir. Fakat Apollon’dan bir gün evvel doğmuş ve onun doğumu sırasında annesine yardım etmiştir. Annesi doğum sırasında o kadar çok acı çekmiştir ki Artemis asla evlenmemeye, çocuk yapmamaya ve bakire kalmaya yemin etmiştir. Öteki bir kıssada ise babası Zeus’ten armağan olarak sonsuz bakirelik istediği anlatılır. 

Peki Artemis ne yaradanı?

Apollon’un ikiz kardeşi olan Artemis, kardeşi ile benzeri özellikler gösterse bile zıtlıklar üzerine şurası bir yapısı vardır. Bu nedenle Apollon Güneş tanrısıyken Artemis Ay tanrıçasıdır. Yine bu nedenledir ki Apollon’a Phoebos, Artemis’e ise Phoebe denmektedir. İkisi de ok ve yay kullanır. Apollon’un okları güneş ışığının, Artemis’in okları ise ay ışığının yansımalarıdır. 

Artemis tıpkı vakitte av, tabiat, hayvan, bitki, doğum, çocuk ve iffet tanrıçası olarak da bilinir. Kendisine inanmış ve bakirelik yemini etmiş öteki avcılarla birlikte ormanda dolaşan Artemis, bilhassa yavru hayvanları korur. Daha çok bayanların dua ettiği bir tanrıça olan Artemis’e yaklaşmak isteyen erkekler onun tarafından bir geyiğe ya da tavşana dönüştürülerek cezalandırılırdı. Kimi öykülerde bakirelik yeminini bozanları oklarıyla öldürdüğü anlatılır. 

Annesine isyan eden hükümdarın kızının tüm çocuklarını öldürmüşlüğü var:

Lidya hükümdarının kızı olan Niobe, kral Amphion ile evlenerek 6 kız ve 6 erkek çocuk dünyaya getirmişti. Bu kadar çok çocuğu olmasından kibirlenen Niobe, tanrıça Leto’yu aşağılayarak kibirlenmiştir. Annelerine yapılan bu davranışı cezalandırmak için Niobe’nin 6 erkek çocuğu Apollon, 6 kız çocuğu ise Artemis tarafından öldürülmüştür. Bu acıya dayanmayan Niobe taşa dönmüştür. Bugün Niobe’nin taşa dönmüş yüzünü Manisa’da görmek mümkün. 

Artemis’e adak adamayanların vay haline:

Kalidon hükümdarının oğlu olan Meleagros, hasat bayramı için tüm ilahlara adak adamış lakin Artemis’e adamayı unutmuştur. Buna sonlanan Artemis de bölgeye devasa bir domuz gönderir. Bu domuz tüm tarlaları yok etmeye başlar. Meleagros baş edemeyince komşuları Kuretleri çağırır ve domuz öldürülür.

Artemis’in öfkesi geçmediği için Kuretler ile Kalidonlular ortasında bir hengame çıkarır. Dayılarını koruyamadığı için annesi tarafından lanetlenen Meleagros ülkeyi terk eder, Kuretler ülkeyi mahveder. Halk tekrar Meleagros’u çağırır ve Kuretler kovulur. Diğer bir kıssada ise daha evvel burada anlattığımız bir karakter olan Atalante tarafından bu domuz öldürülür lakin bir bayanın kendilerinden üstün tutulmasını kabul edemeyen avcılar isyan çıkarır. 

Kutsal geyiklerinden uzak durmayanlara bela olur:

İphigeneia, babası Sparta hükümdarı Agamemnon ile çıktıkları bir av sırasında Artemis’in kutsal geyiklerinden bir adedini avlar. Öfkelenen Artemis, rüzgarı engelleyerek Truva Savaşı’na gitmekte olan gemilerini durdurur. Gemileri bırakmak için tek şartı, Agamemnon’un kendi kızını öldürmesidir. Agamemnon tam kendi kızının boğazını kesecekken Artemis kıza acır ve onun yerine bir geyik öldürmesine müsaade verir. 

Artemis, Orion’a olan aşkından az kalsın yeminini bozacaktı:

Yakışıklı avcı Orion’a aşık olan Artemis, bakirelik yeminini bozarak bu adamla evlenmeye karar verir lakin bu sefer de kardeşi Apollon buna müsaade vermez. Artemis yeniden de ısrar edince Apollon, Orion’a çok uzak bir noktaya yüzmesini söyler ve Artemis ile şu uzaktaki noktayı vur diye teze girer. Artemis, onun Orion olduğunu anlamadan okuyla vurunca çok üzülür ve babası Zeus’tan onun bir takımyıldızı olarak gökyüzünde kalmasını ister.

Başka bir kıssada ise birbirine aşık olan Artemis ve Orion bir gün ormanda avlanmaktadır. Orion, yaklaşıp Artemis’in elini tutunca eline birinci sefer erkek eli değen Artemis çok sonlanarak onu öldürür. Ancak çabucak pişman olur ve babası Zeus’tan onu diriltmesini ister. Zeus bunu yapamayacağını söyleyerek Orion’u gökyüzünde bir takımyıldızı olarak ölümsüzleştirir. 

Kibirli avcılardan hiç hoşlanmaz:

Thebialı bir avcı olan Aktaion, nitekim de çok düzgün bir avcıdır ve bu nedenle kibirlenerek kendisini Artemis’ten üstün görmeye başlar. Buna sonlanan Artemis, Aktaion’u bir geyiğe dönüştürür ve onun elli köpeğini üstüne salar. Aktaion’un köpekleri, sahiplerini parçaladıklarını bilmedikleri için onu ararken sonla etrafa saldırmaya başlarlar. Bunun üzerine Kheiron, Aktaion’un bir heykelini yapar ve köpekleri sakinleştirir. 

Artemis ismini aslında hepimiz Dünyanın Yedi Harikası’ndan bir tanesi olarak biliyoruz:

Ülkemizin İzmir vilayet sonlarında bulunan Efes Antik Kenti içerisinde yer alan Artemis Tapınağı, tanrıça Artemis ismine yapılmış kutsal bir yerdir. Burada rahmetin ve doğurganlığın bir sembolü olarak yer alır. Artemis Tapınağı; Giza Piramidi, Babil’in Asma Bahçeleri, Zeus Heykeli, Halikarnas Mozolesi ve İskenderiye Feneri ile birlikte Dünyanın Yedi Harikası’ndan bir adedidir. 

Artemis, sanat dünyası için de eşsiz bir figürdür:

Antik Yunan sanatını incelediğimiz vakit Artemis genel olarak karşımıza elinde mızrağı olan hoş bir bayan avcı olarak çıkar. Aynı vakitte yanında geyik ve av köpeği figürü de yer alır. Kırmızı ve siyah renkli vazolarda da gördüğümüz Artemis, bilhassa birinci periyot yapıtlarda tanrıça olarak vurgulanmakta ve hatta bazen kanatlı olarak gösterilmektedir.

Antik Yunan mitolojisindeki en kıymetli tanrıçalardan bir tanesi olan Artemis kimdir, ne tanrıçası gibi merak edilen soruları yanıtladık. Yunan mitolojisindeki öyküleri duyunca insan, bunlar kimin hayal gücünün eseri, diye düşünmeden edemiyor.