Yüzlerce Yıllık Kömürleşmiş Bir Parşömendeki Yazılar, Yapay Zekâ Sayesinde Okundu!

Yüzlerce yıl evvel, MS 79 yılında İtalya’da Pompeii, Herculaneum ve Stabiae kentlerini yıkan büyük bir volkanik patlama meydana geldi. Vezüv yanardağının patlaması ile meydana gelen bu felaket günümüzde bile konuşulmaya devam eder… Ancak bir parşömen kesimi düşünün ki, o felaketten kurtulup, kömürleşmiş olmasına rağmen yüzlerce yıl sonra okunabilsin.

İşte bu durum, uzun yıllardır devam eden bir projenin bir sonucu olarak gerçek oldu. Vesuvius Challenge isimli, felaketten etkilenen dev bir kütüphanedeki papirüslerin okunabilmesi için yıllardır devam eden bir müsabakada geçtiğimiz günlerde kıymetli bir eşik atlandı.

Tarihin kaybolup gitmiş sayfalarına ışık tutabilir

Julius Caesar’ın kayınpederine ilişkin olduğu düşünülen ve yanardağ patlaması sonrası 20 metrelik dev bir tabakanın altında kalan devasa bir konakta, içinde yüzlerce papirüs olan bir de kütüphane bulunuyor. Bu kütüphanedeki papirüsler epey bedelli zira her ne kadar kömürleşmiş olsalar da havayla temas etmedikleri için bir nevi korunmuş durumdalar.

Bu da haliyle araştırmacıları onları okuyabilmek için yeni yollar geliştirmeye yönlendirmiş. Bu doğrultuda gerçekleştirilen Vesuvius Challenge isimli yarışta şimdiye kadar pek çok değerli adım atılmıştı fakat hoş haber geçtiğimiz günlerde geldi ve birinci söz okundu!

Nebraska-Lincoln Üniversitesi’nden Luke Farritor isimli bir iştirakçi, kıvrılmış papirüsün birkaç satırında ‘mor’ manasına gelen ”πορϕυρας” tabirleri de dahil olmak üzere Yunanca harfleri tespit eden bir makine öğrenim algoritması geliştirdi. Elde edilen muvaffakiyet, daha da gelişmiş algoritmalarla yüzlerce parşömenin taranarak okunabileceğini gösteriyor. Farritor da muvaffakiyetinde dolayı 40 bin dolarlık bir mükafatın sahibi oluyor…

Ayrıca müsabaka kapsamında farklı harfler tespit ederek, öncesinde tarama ve tahlil süreçlerinde çeşitli muvaffakiyetler elde ederek sürece katkı sağlayan iştirakçiler da var. Dilerseniz hepsinin ayrıntılarına ve projenin gerisindeki heyecan verici kıssaya buradan da göz atabilirsiniz.