Akdeniz Açıklarında Oluşan Depremden Sonra Gündeme Gelen Helen Fayının Tarihi
Bugün akşam saatlerinde Akdeniz açıklarında meydana gelen 5.4 büyüklüğündeki depremin ardından yeniden gündeme gelen Helen fayındaki bu depremler yeni bir felaketin habercisi mi?
6 Şubat Pazartesi Kahramanmaraş başta olmak üzere 10 ili etkileyen 7.7 ve 7.6’lık depremler tüm Türkiye’yi yasa boğmuştu. Hayatını kaybeden on binlerce vatandaşımızın acısı henüz çok tazeyken tüm ülke, en ufak bir depremde bile ürker olduk.
Bugün akşam saatlerinde Akdeniz açıklarındaki “Helen yayı” üzerinden gerçekleşen 5.4 büyüklüğündeki deprem ise akıllara “Çok yakında Ege bölgesinde büyük bir deprem olabilir mi?” sorusunu getiriyor. Bazı uzmanlar her an deprem olabileceğini belirtirken bazılarıysa bu depremin olağan olduğunu belirtiyor.
Öncelikle depremin gerçekleştiği Helen yayının ne olduğuna bir bakalım
5.4 büyüklüğündeki deprem, Akdeniz’deki diğer pek çok depremin aksine sıradan bir konumda gerçekleşmedi. Depremin gerçekleştiği nokta tarih boyunca Helen Yayı ve Girit Yayı olarak bilinen ve 365 yılında gerçekleşen bir depremle Girit adasının sular altındaki bir bölümünün yükselerek ortaya çıkmasına neden olan bir “fay hattı topluluğudur”.
Farklı fay hatlarının birleştiği bir nokta olan ve tarih boyunca kaydedilen onlarca büyük depreme neden olan Helen yayı, Akdeniz’in komşusu olan İyon denizinden başlayarak Fethiye Burdur fayına bağlanan bu fayda ayrıca pek çok “Dalma Batma Zonu” olduğunu da belirtelim.
Bu Dalma Batma Zonlarında yaşanan depremler ağırlıklı olarak denizlerde devasa tsunamilerin oluşmasına ve çevresindeki yerleşim yerlerinin depremden ziyade tsunami ile hasar görmesine neden olabiliyor.
Ayrıca Helen yayı üzerinde 1740 yılından bu yana toplamda 17 yıkıcı depremin meydana geldiği tespit edilmiştir. Bu depremler sırasıyla;
| Depremin Yılı | Depremin Adı | Depremin Büyüklüğü |
|---|---|---|
| 1741 | Rodos Depremi | Bilinmiyor |
| 1743 | Antalya Depremi | Bilinmiyor |
| 1922 | Karpathos Depremi | Bilinmiyor |
| 1926 | Rodos Depremi | MS: 7.0 |
| 1926 | Finike Depremi | MS: 6.8 |
| 1941 | Kıbrıs Depremi | MS: 5.9 |
| 1949 | Karpathos Depremi | MS: 7.2 |
| 1953 | Kıbrıs Papos Depremi | MS: 6.1 |
| 1957 | Fethiye Depremi | MS: 7.2 |
| 1959 | Köyceğiz Depremi | MS: 5.7 |
| 1969 | Kastellorizo Depremi | MS: 6.3 |
| 1996 | Papos Depremi | MS: 6.2 |
| 2003 | Antalya Depremi | MS: 4.8 |
| 2005 | Kaş, Antalya Depremi | MS: 5.5 |
| 2009 | Girit Depremi | MS: 6.2 |
| 2011 | Girit Depremi | MS: 6.3 |
| 2020 | Girit Depremi | Mw: 6.4 |
Peki Akdeniz’de yaşanan son deprem daha büyük bir felaketin habercisi olabilir mi?
Aslına bakarsanız bu sorunun cevabı hem evet hem de hayır. Tarihte Helen yayı üzerinde yaşanan depremlere baktığımızda irili ufaklı binlerce depremle karşılaşıyoruz. Bazı küçük depremlerin ardından biriken enerji büyük depremlerle açığa çıkarken bazı durumlardaysa orta ve büyük ölçekli depremler sık aralıklarla gerçekleşerek daha büyük bir enerji birikmesinin önüne geçebiliyor.
Her fay hattının farklı deprem mekanizmaları olduğunu ve her depremin farklı bir “olgunlaşma” sürecinin olduğunu belirtmemiz gerek. Bu nedenle 5.4’lük depremin ardından yıkıcı bir deprem gelip gelmeyeceğini kesin olarak bilmek imkânsız. Tabii kendinizi “Deprem Kâhini” olarak tanıtarak insanların korkularını manipüle ediyorsanız orası başka.
Deprem araştırmacısı Baturhan Öğüt, Twitter hesabından yaptığı açıklamasında bu depremin Helen yayı üzerinde birikme olmadığını gösterdiğini belirtiyor. Öğüt’e göre gerilim biriken fay hatlarında bu büyüklükte depremler oluşmuyor.
Sonuç olarak Akdeniz’de yaşanan 5.4 büyüklüğündeki deprem, çok tehlikeli bir konumda gerçekleşmiş olsa da aslında düşünüldüğü gibi daha büyük bir deprem habercisi olmayabilir. Ancak tabii ki bunu kesin olarak bilemeyiz.