Çankırı’da Bulunan 8,7 Milyon Yıllık İnsansı Fosili, Kökenimize Yönelik Bildiklerimizle Zıt Düşüyor

Ülkemizin bulunduğu coğrafya itibariyle topraklarımız uzun yıllar boyunca farklı medeniyetlere, topluluklara, hayvanlara ve öteki canlılara mesken sahipliği yaptı. Bu bakımdan cömert imkânlar sunan coğrafyamız, yapılan bir çalışmaya nazaran vaktinde kuyruksuz maymun üzere insansı cinslerine de mesken sahipliği yapmış.

Çankırı’da yapılan hafriyat çalışmalarında elde edilen kalıntılar, uzmanların ortasında insansıların evrimsel kökenlerine dair tartışmaları tekrar gündeme getirdi. Kulağa bir tık karışık geldiğinin farkındayız. Gelin bulguların tam olarak ne olduğuna ve neye işaret ettiğine birlikte bakalım.

Söz konusu keşif, Çankırı’da yer alan Çorakyerler paleontolojik alanında yapıldı.

Miyosen devrine ilişkin olduğu belirtilen 8,7 milyon yıllık bir fosil bu bölgede çıkarıldı. Fosil üzerindeki çalışma, Toronto Üniversitesinden Profesör David Begun ve Ankara Üniversitesinden Profesör Ayla Sevim Erol liderliğinde kaleme alındı. 

Söz konusu çalışma, Akdeniz fosil maymunlarının çeşitli olduğunu ve Afrika maymunlarını, insanları ve fosil atalarını içeren ’erken homoninlerin’ bilinen birinci yayılımın kesimi olduğunu gösteriyor. Yani çalışma, -Prof. Begun’un söylediğine göre- bu kümenin sadece Batı ve Orta Avrupa bölgelerinde evrimleşmediğine, muhtemelen değişen ortamlar ve azalan ormanların bir sonucu olarak orada evrimleşip, sonrasında Afrika’ya yayılmadan evvel beş milyon yıldan fazla bir mühlet boyunca Doğu Akdeniz’e yayıldığına işaret ediyor.

Türün ismi “Anadoluvius turkae” oldu.

Begun kelamlarına şu halde devam ediyor: Fosilin eksiksiz olması, daha geniş ve daha detaylı bir tahlil yapmamıza imkan sağladı. Ayna görüntüleme uygulandıktan sonra yüz çoğunlukla bütün hale geldi. Alın kısmı da vardı ve bu kemik kafatasının zirvesine kadar korunmuştu. Daha evvel anlatılan fosillerde kafatasının bu kadar kısmı yoktu.

Türün görünüşüne gelecek olursak; araştırmacılar, Anadoluvius’un ortalama bir şempanze büyüklüğünde -yani 50-60 kg- bir şempanze için fazla büyük ve dişi bir goril büyüklüğüne (75-80 kg) yakın olduğunu belirtiyor.

Yaşam alışkanlıklarını ise Prof. Ayla Sevim Erol şöyle anlatıyor: Elimizde uzuv kemiklerimiz yok ancak çene ve dişlerine, yanında bulunan hayvanlara ve etrafın jeolojik göstergelerine bakılırsa Anadoluvius’un, büyük maymunların yaşadığı orman ortamlarının bilakis muhtemelen nispeten açık şartlarda yaşadığı görülüyor. Daha çok, Afrika’daki birinci insanların yaşadıklarını düşündüğümüz çevrelere benziyor. Güçlü çeneler ve büyük, kalın mineli dişler, kökler ve kök saplar üzere karasal kaynaklardan elde edilen sert besin unsurlarını içeren bir beslenmeyi akla getiriyor.

Zürafalarla, gergedanlarla, antilop ve zebralarla birlikte yaşadı.

Bunlar da bildiğimiz üzere Afrika ile özdeşleşmiş hayvanlar. Bu da araştırmalarla birlikte bu ekolojik topluluğun aşağı üst 8 milyon yıl öncesinde Doğu Akdeniz’den Afrika’ya yayıldığına işaret ediyor.

Daha öncesinde, Afrika maymunları ve bilinen en eski beşerler Afrika ile özdeşleşmişti. Ancak çalışmanın ortaya koyduğu bilgiler, her ikisinin de en başta Avrupa ve Doğu Akdeniz’den geldiğini gösteriyor.

Prof. Begun’un bu mevzudaki açıklaması da şu formda:

“İkinci senaryo, Avrupa menşei hipotezini kabul etmeyenler ortasında favori bir teklif, fakat buna dair hiçbir ispat yok. Bu bulgular, Afrika maymunlarının ve insanlarının sırf Afrika’da evrimleştiği istikametindeki uzun müddettir kabul gören görüşle çelişiyor. Birinci homininlerin kalıntıları Avrupa’da ve Anadolu’da bol ölçüde bulunuyor, lakin birinci homininlerin yaklaşık yedi milyon yıl evvel orada ortaya çıkmasına kadar Afrika’da hiç kalıntı yok”

“Bu yeni delil, homininlerin dokuz ila yedi milyon yıl evvel Avrupa’da ortaya çıktığı ve başka birçok memeliyle birlikte Afrika’ya yayıldığı hipotezini destekliyor, ancak bunu kesin olarak kanıtlamıyor. Bu yüzden iki küme ortasında kesin bir irtibat kurabilmek için Avrupa ve Afrika’dan sekiz ila yedi milyon yaş ortasında daha fazla fosil bulmamız gerekiyor.”

Çalışmaya göz atmak için bu linki kullanabilirsiniz.