Gece Uyuyamamaya Neden Olup Hayatı Adeta Zehir Eden Bir Uyku Bozukluğu Çeşidi: Somnifobi
Uykusuzluk olarak da bilinen insomnia, karabasan olarak da bilinen uyku felci ve çok daha fazlası… Sıhhatimiz üzerinde çok önemli tesirleri olan uykuyla ilişkilendirilmiş birçok rahatsızlık bulunuyor, ama uyuma hareketinden korkma olarak bilinen somnifobi, bunlar ortasında tahminen de değişiklerinden biri.
Klinofobi ve hipnofobi olarak da bahsedilen, gündelik lisanda uyku korkusu diye geçen bu fobi, kişinin uykuya dalmaktan korkmasına ve sonucunda da çok yorgun olsa bile uyuyamamasına neden oluyor.
Somnifobinin uyuyamama dehşetiyle karıştırılmaması gerekiyor.
Çünkü somnifobiye sahip şahıslar, “Ya uyuyamazsam ve gücümü toplayamazsam… Ya uykum kaçarsa ve yarın çok yorgun argın gezersem…” üzere niyetlere girmezler, münasebetiyle korktukları şey uyuyamamak değildir. Somnifobi sahibi bireylerin korkusu, direkt olarak uyuyakalma ihtimalleridir. Çok yorgun hissetseler ve yatağa girseler dahi, ironik bir biçimde “Umarım uyuyakalmam” korkusu taşırlar.
Fakat uyumanın hayati işlevlerini devam ettirmeleri için gerekli olduğunu bildiklerinden, uyumak zorunda olduklarının farkındadırlar; bu nedenle her gece dehşetleriyle yüzleşmek durumunda kalırlar. Durumu daha düzgün anlayabilmek için su içmekten korktuğunuzu düşünün, korksanız da yaşamsal faaliyetlerinizi sürdürebilmeniz için her gün o fobiye karşın su içmeye devam etmek zorunda kalırdınız.
Uyku korkusu genelde anksiyete bozukluğu olan bireylerde görülür.
Bunun yanı sıra halihazırda bir uyku bozukluğu bulunan bireylerde de somnifobinin gelişme ihtimali yüksektir. Ayrıyeten somnifobisi olan şahısların ortak özellikleri ortasında sık kabuslar görme, geçmişte bir travma yaşamış olma, vefat korkusu üzere durumlar da bulunuyor.
Uyku kaygısıyla bağlı en kıymetli nedenlerden biri, kontrolü kaybetme korkusudur. Bu fobiye sahip olan bireyler, uyurken denetimleri dışında yapabilecekleri hareketlerden korkarlar. Bunlar ortasında uykularında yürüyüp kendilerine yahut etraflarına ziyan vermek, kendilerini küçük düşürücü şeyler söylemek/yapmak, kendilerini yangın, deprem ya da konuta hırsız girmesi üzere durumlardan koruyamayacak olmak, uykuda ölmek, duşta travmatik bir anıyı ya da tekrar eden bir kabusu görmek üzere endişeler bulunur.
Uyku korkusuna sahip olunduğuna işaret edebilecek kimi belirtilere dikkat etmek gerekiyor.
Bunlar ortasında geceleri uyumaya yakın artan tasa durumu, yatağa girmeyi engelleyecek çeşitli mazeretler üretmek, uyumayı kolaylaştıracak ilaç, alkol yahut unsur kullanımı, olabildiğince geç saatlere kadar ayakta durup uyuyakalmayı kolaylaştırma gayreti üzere hareketler yer alıyor.
Bunun yanı sıra bu bireylerde uykuyla bağlı ortam ve şartlar da vakitle korku yaratan ögeler halini almaya başlıyor. Bu nedenle kişi gece yatağa girme, karanlık ve sessiz ortamda bulunma gibi durumlarda dert arttığından bunlardan kaçınarak, sesli ve ışıklı ortamlarda, koltuk yahut balkon üzere yerlerde, iş kıyafetlerini bile çıkarmadan uyuyakalmaya başlayabiliyor.
Somnifobi, bir uzman ile birlikte bilişsel davranışçı terapi yaklaşımıyla tedavi edilmesi gereken önemli bir rahatsızlık.
İlaç tedavisiyle de desteklenebilmesiyle birlikte, uykuyla bağlantılı altta yatan temel kaygının belirlenmesi ve üstüne gidilmesi ehemmiyet arz ediyor. Korkuyu artırıyor olsa bile uyku vaktinde uykuya uygun ortamlarda bulunmaya dikkat edilmeli, uyku öncesi uykuyu kaçıracak aktivitelerden mümkün olduğunca kaçınılmalı ve temel telaş ögesini bertaraf etmeye yönelik bir aksiyon alınıp alınamayacağı tahlil edilmeli. Olağan kişinin bunları tek başına yapması çok güç olduğundan, bir psikiyatrdan dayanak alıyor olmak son derece kritik.
Somnifobiyi öteki fobilerden ayıran tarafsa, bir öbür tedavi tipi olan maruz kalma terapisinin başarılı sonuçlar vermemesidir. Olağanda dehşet ögesiyle tekrarlı olarak yaşanan müsabakaların duyarsızlaşmayı sağladığı ve dolayısıyla fobinin şiddetini vakitle azalttığı gözlemlenirken, uyku fobisinde bu türlü bir durum gerçekleşmiyor.
Somnifobiniz olduğunu düşündürten belirtileriniz bulunuyorsa, kendi kendinize teşhis koyup tedavi uygulamak yerine, bir psikiyatr ile görüşmeyi ihmal etmeyin.