Halk Ortasında ‘Mutluluk Hormonu’ Olarak Bilinen Serotonin Nedir, Ne İşe Fayda, Nasıl Artırılır?

Neşe, heyecan yahut benzeri bir duyguyu hissettiğiniz her an, beyninizde birbiriyle irtibat kuran binlerce hudut hücreleri fonksiyonlarını yerine getirir. Genel olarak bu hisler çok daha karışık bir süreç içerisinde gerçekleşmesine karşın, birtakım beyin kimyasalları bunların gerçekleşmesi için daha çok rol alır. Bu kimyasallardan da birinin ismi serotonindir. 

Hayatınız boyunca en az bir kez, serotonin hormonunu duymuşsunuzdur, lakin serotonin duyduğunuzdan çok daha fazlasını yapabilen bir hormon. Yemek yemekten, uyumaya, ruh hali denetimi ve cinselliğe kadar neredeyse birçok insan davranışını etkiliyor. Bu alanda yapılan çalışmalar, serotonin ölçüsünün bilhassa depresyon üzerinde büyük tesiri olduğunu gösteriyor.

Mutluluk hormonu olarak da bilinen serotonin seviyesindeki artış ve azalışlar, insan sıhhati üzerinde olumlu ve olumsuz birçok tesire neden olabilir. Okuduklarınızdan sonra serotoninle ilgili soru işaretleriniz oluştuysa merak etmeyin, zira sizler için serotonin hormonu nedir, ne işe fayda, nasıl artırılır, serotonin eksikliği belirtileri nedir, bedende ne yapar ve serotonin hormonu neden düşer üzere tüm soruları cevapladık.

Mutlu olmamızı sağlayan serotonin hormonu nedir?

Serotonin, bedeninizdeki hudut hücreleri ortasındaki sinyalleri taşıyan, doğal bir biçimde oluşan nörotransmitterdir. Duygudurum stabilizasyonu, biliş, öğrenme, hafıza ve uyku dahil olmak üzere çeşitli beyin ve beden işlevlerinde kıymetli bir yol oynar.

5-hidroksitriptamin yahut 5-HT olarak da bilinen serotonin, birebir vakitte bir hormon olarak kabul edilir. Üretilen serotoninin yaklaşık %90’ı bağırsaklarda bulunur. Yani bağırsaklar, bedenin serotonin tedarikinin neredeyse tamamına yakınını karşılar. Tıpkı vakitte, uyku tertibine, cinsel işlevlere, kemik sıhhatine ve kanın pıhtılaşmasına da direkt tesiri vardır.

Peki serotonin hormonu ne işe fayda, tam olarak bedende ne yapar?

Bir nörotransmitter olan serotonin, iletilerin beynin bir bölgesinden başkasına iletilmesine yardımcı olur. Hücrelerin yaygın dağılımı nedeniyle çeşitli ruhsal ve başka beden işlevlerini da tesirler. Beyin hücrelerinin büyük bir çoğunluğu direkt yahut dolaylı olarak serotinden etkilenir. Bunlar ortasında ruh hali, cinsel istek, iştah, uyku sistemi, hafıza, öğrenme ve kimi toplumsal davranışlar yer alıyor.

Vücut işlevleri açısından serotonin, kardiyovasküler sistemimizin, kaslarımızın ve endokrin sistemindeki çeşitli ögelerin işleyişini de tesirler. Ayrıyeten araştırmacılar, serotoninin süt üretimini düzenlemede de rol aldığına dair raporlar yayınladı.

Serotonin seviyesi nasıl artırılır?

Beyindeki serotonin ölçüsünde yaşanan artış, beyin hücreleri ortasındaki bağlantısı geliştiriyor ve bu da canlının ruh halinde çeşitli güzelleşmeler olmasını sağlıyor. Birebir vakitte üstte bahsettiğimiz depresyon belirtilerini de azaltıyor. Reçeteli antidepresan ilaçlarının klinik depresyon ve başka duygudurum bozukluklarında da kullanılmasının nedeni budur lakin bu ilaçları kullanmadan evvel uzman bir tabibe danışarak şahsa özel bir tedavi dönemi belirlenmesi gerekiyor. 

Serotonin seviyesini artırmanın doğal yolları da bulunuyor. Gün içerisinde tükettiğiniz besinlerden, ne kadar güneş ışığı aldığınıza kadar birçok faktör serotonin ölçüsünü arttırmaya yardımcı olabilir. Bu mevzuyu biraz daha açalım…

Serotonin seviyesini artıran besinler: 

• Yumurta
• Fındık ve tohum
• Kümes hayvanları
• Soya ürünleri
• Peynir
• Deniz yosunu
• Meyve çeşitleri

Serotonin direkt olarak hiçbir besinde bulunmaz lakin serotonin ve triptamin üzere kıymetli bileşiklerin sentezinde rol oynayan triptofan bulunur. Triptofan, özellikler serotonin üretimin değerli olan esansiyel bir amino asittir. Amino asitler proteinin temel yapı taşlarıdır.

Bilim insanları, tüketilen besinlerdeki triptofanın beyindeki serotonin seviyesi ile temaslı olduğunu, düşük ölçüdeki triptofanın beyindeki serotonin seviyesinin düşmesine neden olabileceğini düşünüyor.

Triptofan, protein bakımından güçlü besinlerin birçoklarında bulunuyor.

Serotonin eksikliği neden olur?

Düşük serotonin seviyesinin tek bir nedeni yoktur, bilakis birkaç nedenden ötürü ortaya çıkabilir. Bunlardan biri, bedenin olağan düzeyleri koruyacak kadar serotonin üretememesidir. Örneğin, düşük B6 ve D vitamini seviyelerinin her ikisi de azalan serotonin seviyeleri ile ilişkilendiriliyor. Üstte bahsettiğimiz ve serotonin üretiminde kıymetli bir rol oynayan triptofan, sırf tüketilen besinler aracığıyla elde edilebilir.

Serotonin eksikliğinin bir öteki değerli nedeni de bedeninizin serotonini üretirken onu tesirli bir formda kullanamamasıdır. Beyninizde gereğince serotonin reseptörünüz yoksa yahut sahip olduğunuz reseptörler olması gerektiği üzere çalışmıyorsa (Örneğin, serotonini çok süratli parçalıyorlarsa) bu durum meydana gelebilir.

Vücutta serotonin eksikliği belirtileri:

• Depresyon
• Uyku problemleri 
• Kronik ağrı
• Hafıza yahut öğrenme sorunları
• Kaygı
• İştah sorunları

1. Depresyon

Son yıllarda yapılan araştırmalar, depresyon ve serotonin ortasında karmaşık bir ilgi olduğuna işaret ediyor. Serotonin eksikliğinin tam olarak nasıl buna neden olabileceği bilinmiyor, lakin birden fazla çalışma bunun bir faktör olduğunu ortaya koyuyor. Mevsimsel duygudurum bozukluğu, toplumsal hayatta yaşanan olaylar, kronik gerilim ve travmaya bağlı depresyon da serotonin seviyelerini azaltan değerli faktörlerdir. Yani serotonin eksikliği depresyonun hem nedeni hem de sonucu olabilir.

2. Uyku problemleri

Serotonin, uykulu hissetme, uykuda kalma, süratli göz hareketi (REM) uykusuna girme ve sabah uykudan uyanabilmek üzere bedenin biyolojik işlevlerini düzenlemeye yardımcı olur. Kronik uykusuzluk, alışılmadık uyku nizamı ve kronik yorgunluk yaşayan şahıslarda de serotonin eksikliği olabilir.

3. Kronik ağrı

Serotonin, kasların davranış biçimini etkileyen bir faktördür, hasebiyle düşük serotonin seviyesi kronik ağrılara neden olabilir. Düşük serotoninin, bir tıp yaygın kronik ağrı olan fibromiyalji ile güçlü bir bağlantısı olduğu biliniyor. Fibromiyaljisi olan şahıslar, uzmanların bilgisi dahilinde serotonin seviyelerini yükselten antidepresanlarla rahatlayabilirler.

4. Hafıza yahut öğrenme sorunları

Serotonin üzerine yapılan birtakım çalışmalar, serotoninin hafıza ve öğrenme üzere işlevlerde rol aldığını ortaya koydu, hasebiyle bunlarla ilgili yaşanan problemler bir serotonin meselesine işaret edebilir. Ek olarak, uyku yoksunluğu ve depresyon üzere semptomları da konsantre olmayı ve öğrenmeyi zorlaştırabilir.

5. Kaygı

Anksiyete, kişinin serotonin düzeyinin düşük olduğuna dair bir işaret olabilir. Apansız ortaya çıkan ve yakın vakitte yaşanan bir travma ya da gerilim etkeni üzere alakasız bir korku, serotonin seviyesinden kaynaklı olabilir.

6. İştah sorunları

Yapılan bir dizi çalışma, düşük seviyede serotonine sahip bireylerin iştah sıkıntıları yahut yeme bozuklukları yaşayabileceğini ortaya koymuştur. Bu sorun, çok yeme, gereğince yememek yahut her ikisi ortasında yaşanan geçişlere yol açabilir.

Serotonin asla tek başına hareket etmez, bilakis karmaşık bir sistemin modülüdür. Serotonin eksikliği olan bireylerde öbür nörotransmitterler de eksiklikler olabileceği üzere metabolik yahut öbür sıhhat sorunları de görülebilir. Bundan emin olmak için, daha evvel de hatırlattığımız üzere alanında uzman bir tabibe başvurmanızı öneriyoruz.