Her Gün Kesinlikle Tükettiğimiz “Tuz” Bir Anda Yok Olsaydı Neler Olurdu?
Sağlığa zararlı olup olmadığı yıllardır tartışmalara neden olan tuz, aslında hayatımızın bir modülü. O denli ki günlük hayatımızda tuzun on dört binden fazla kullanım alanı bulunuyor. Kendisi yiyeceklerimizi korur, yaralarımızı güzelleştirir hatta birtakım inançlara nazaran düzgün baht bile getirir. Ayrıyeten buz çözme, kimyasal sürece, su arıtma, çiftçilik, petrol ve gaz sanayisi üzere alanlarda da kullanılır.
Gelin, bizim için öldürücü iki element olan sodyum ve klorun birleşiminden oluşan tuzu daha yakından tanıyalım ve Dünya’da hiç tuz olmasaydı neler olacağına bir göz atalım.
Önce yararlarına değinelim:
Tuz, bedenimizdeki hudut sinyallerinin iletmesine yardımcı olur; böylelikle kasların kasılıp gevşeyebilmesini ve kalbin kan pompalayabilmesini sağlar.
Yediğimiz besinleri sindirmek ve enfeksiyonlar ile savaşmak için faydalıdır.
Kanda düşük sodyum düzeyi; yorgunluğa, kusmaya, nöbetlere hatta vefata bile sebep olabilir.
Yüksek sodyum düzeyi ise hücreler ortasında birikerek kanımızı kalınlaştırabilir. Böylelikle kalbin daha çok çalışmasına neden olur hatta kalbin pompalama işlevinin durması ve kalp atışının büsbütün sona ermesine neden olur.
Vücudumuz, yükümüzün %0.4’ü kadar tuza sahip ancak bu tuz; ağlayarak, terleyerek ve idrar yoluyla bedenden atılır.
Yetişkinler günde 1,5 – 2,3 gr tuza gereksinim duyar.
Şimdi de tuzsuz kaldığımız takdirde neler olabileceğine değinelim:
1930’larda Cambridge Üniversitesi Deneysel Tıp kısmından Dr. Robert McCance, dört istekli ile “on gün tuzsuz bir yaşam” deneyi yaptı.
McCance, öncelikle gönüllülerin bedenlerindeki bütün tuzu terleme yolu ile atmalarını sağladı. Daha sonra da tükettikleri her şeyi çeşitli pişirme sistemleri ile tam manasıyla tuzdan ayrıştırdı.
Katılımcılar bir mühlet sonra yemek bile yiyemeyecek kadar yorgun olmaya başladılar hatta sodyum eksikliğine bağlı olarak sıvı dengesizliği olan “Hiponatremi” belirtileri göstermeye başladılar.
Bu yüzden kan hücreleri şişmeye başladı zira kan hücrelerinin ne kadar su tüketeceğini düzenlemek için vücutlarında tuz bulunmuyordu. Durum bu türlü olunca McCance, deneyin sonunda iştirakçilere tekrar tuzlu yiyecekler verdi ve güçleri süratle yerine geldi.
Tuzsuz geçen 10 günde durum bu türlü olduysa Dünya’daki tüm tuzlar yok olsaydı neler olurdu?
Öncelikle çok uzun müddet yaşayamayacağımızı baştan söyleyelim. Yalnızca bizler değil hayvanlar ve bitkiler de uzun müddet yaşayamazdı.
Liseden de bildiğimiz üzere yeşil bitkiler topraktan aldıkları madensel tuz ve suyu odun boruları ile yapraklara taşır. Yapraklardaki klorofiller güneş ışığını emerler, böylece kloraplastlarda fotosentez tepkisi gerçekleşir.
Bu tepki sonucunda bitkiler besin ve oksijen üretir. Şayet tuz olmasaydı, fotosentezde aksamalar meydana gelirdi ve bunun sonucunda hem beşerler hem de hayvanlar oksijensiz kalırdı. Ayrıyeten bitkiler de kendilerine besin üretemezdi.
Okyanusların tuzdan arınması, su altında yaşayan alglerin ölmesine sebep olurdu.
Algler, tuzluluk derecesine nazaran hücre içi sıvılarını ayarlayarak osmoz basıncını dengelerler. Tuzlu suda yaşayan algler, hücre içi sıvılarını daha konsantre yaparak su kaybını önlerken, tuzsuz suda yaşayan algler, hücre içi sıvılarını daha seyreltik yaparak su alımını azaltırlar. Şayet Dünya’da hiç tuz olmazsa algler osmoz basıncını dengeleyemez, dolasıyla yaşayamazlar.
İklimler ise kasırgalardaki artışla birlikte çok sıcak ve çok soğuk ortasında dalgalanarak istikrarsız olurdu.
Sıcaklık direkt toprak yüzeyinden buharlaşma ile su kaybını etkilemektedir. Şayet toprakta hiç tuz bulunmasaydı buharlaşma ölçüsü dengelenemezdi, bu da tutarsız iklim şartları yaşanmasına sebebiyet verirdi.
Bu çalkantılı hava; yiyecek kıtlığına, oksijen yetmezliğine, baş ağrılarına, kusmaya ve çok yorgunluğa sebep olurdu.
Durum bu türlü olsaydı, hissedeceğimiz en ufak bir uyuşma ya da göğüs ağrısı, yaklaşmakta olan kalp krizinin göstergesi olurdu.
Neyse ki tuzun büsbütün yok olması üzere bir durum kelam konusu değil lakin siz siz olun tuz ile ilginizi dengeli bir seviyede tutun.