Orta Çağ Bayanlarının Duyunca Ağzınızı Açık Bırakacak Sıra Dışı Alışkanlıkları

Gündelik ömür, giyim-kuşam, eğitim, evlilik ve dahası… Sizce Orta Çağ’daki bayanları, bugünün bayanlarından ayıran şeyler nelerdi?

“İyi ki o periyotta yaşamıyor muşum!” demeye hazırsanız, Karanlık Çağ’ın bayanları için hayatın nasıl aktığına bakalım. 

Orta Çağ bayanlarının gündelik hayatı, birtakım taraflardan şimdiki bayanların ömrüne benzerlik gösterse de birtakım açılardan da hayli sıra dışıydı. 

Çoğu Orta Çağ insanı, geçimini tarım ve hayvancılıktan sağlıyordu ve bayanlar da erkekler kadar bu işlerle meşgul olmaktaydı. Ayrıyeten bayanlar, çocuklarına okuma yazma öğretmekten mesuldü ve konutun tüm işleri onların üzerindeydi.

Ancak periyot içerisinde, mesken hanımlarının yanı sıra yazar, esnaf, iplikçi, kuyumcu, parşömenci, eldivenci ve ressam olanlar da vardı. Hatta Margery Kempe isimli bir bayan, mısır öğütmek için atları kullanarak bir bira fabrikası ve akabinde bir at değirmeni işletmişti.

Ayrıca Orta Çağ’da bayanlar için eğitim, hiç yok değildi lakin bir oldukça azınlıktaydı. Zira bu fırsata sırf soyluların ve dini tarikatlara mensup kadınların erişimi vardı. Bu eğitim de yalnızca okuma yazmadan ibaret değildi. Mesken işleri ve dikiş nakış işlerini de bu sayede öğrenmeleri mümkündü.

Bu kadınların evlilik yaşı bir oldukça düşüktü.

Bu periyotta soyun devamına büyük ehemmiyet veren soyluların, 12 yaşından itibaren evlenmesi oldukça yaygındı ve küçük yaştaki kızlar, vekalet yoluyla yasal olarak nişanlanabilirdi. Evlenecek şahıslar bilhassa üst sınıf ailelerdense, eşlerini seçemezlerdi.

Batı’daki bayanlar, dilediği üzere seyahat edebiliyor ve mesken dışında da çalışabiliyordu. Yani konuta kapanma üzere bir durum kelam konusu değildi. Seyahat edecek bayana, yollardaki çeşitli tehlikeler kelam konusu olduğunda yalnız kalmaması ismine erkek bir refakatçi verilirdi. Bu refakatçinin, kocaları olması da kaide değildi.

Bu durumun yanı sıra Orta Çağ bayanlarının hoşluk standartları da bugünle karşılaştırıldığında hayli garipti. 

Örneğin Fransız ve Flaman soylu bayanlar, alınlarındaki saçları bile isteyerek yolardı ve böylece sıra dışı bir görünüm kazanmayı hedef edinirlerdi. 

Hristiyan bayanlar ise çoğunlukla saçlarının üzerine bir peçe takar yahut başörtüsüne misal bir biçimde ince ve estetik görünen bir kumaş parçası bağlardı. Kelam konusu giysi kuşam olunca da bugünden farklı olan tarzları, dikkati büyük oranda çekiyordu.

O vakitlerde giysiler hâlâ hayli sıradandı ve bayanlar, gecelik gibisi keten bir kıyafet giyerlerdi. O vakitler iç çamaşırı giymek yaygın değildi ve pek kullanılmazdı. Çoklukla bileklerine kadar uzun bir tunik ve onun üzerine öbür bir elbise giyerlerdi. Kemerleri de asla eksik olmazdı. 

Ayrıca o vaktin kıyafetlerinde rastgele bir cep bulunmazdı ve bayanlar da bellerine ipli bir çanta bağlardı. Tekrar manto, onların en yaygın kıyafetlerinden biriydi. Aslında bu ceketler, mantodan fazla keçeleştirilmiş yün ve kürk biçimi gereçlerden oluştuğundan adeta bir pelerini andırıyordu. 

Karanlık çağa dair hayli merak edilen hijyen konusuna gelelim.

Orta Çağ sırasında bayanların duş alıp almadığı ya da alıyorsa ne sıklıkla aldığı, akıllara takılan en büyük sorulardan. O vakitler duş alındığına dair rastgele bir ispat bulunmamakta lakin varlıklı bölümün banyo, fakir kesitin kova ve fırça kullandığı da birtakım kaynaklarca doğrulanmış vaziyette. Bu doğrultuda nadiren banyo yapıldığını söylemek mümkün.

O periyottaki yüksek doğum oranı, bayanların olması gerekene oranla çok daha az âdet döngüsü geçirdiği manasına da geliyordu. Ama az ya da çok olsa da bu durum, elbette kaçınılmazdı ve bayanlar, bulabildikleri her türlü bezleri ve özel emicilik sağlandığı bilinen bataklık yosunlarını bu hedef için kullanıyordu.

Elbette bu periyotta iz bırakmış bayanlar da vardı.

15. yüzyılda yaşadığı bilinen Fransız Jeanne d’Arc, Orta Çağ normlarına meydan okuyan bir bayan örneğiydi ve onun sayesinde VII. Charles, Fransa hükümdarı olmuştu. Hatta Fransız ordusu, Jeanne’nin komutasıyla savaşa girmişti. Lakin aşikâr bir mühlet sonra sapkınlıkla suçlandı ve bir kazığa bağlanarak yakıldı.

Ayrıca Christine de Pisan ve Julian of Norwich devir içerisinde ismi duyulan yazarlardandı ve bayan eşitliğinin güçlü savunucuları olduğu bilinirdi. Yeniden Jeanne de Montbaston’a ilişkin bir kitabın sayfalarını da üstteki görselde görmeniz mümkün.