Osmanlı Padişahı Yasal Sultan Süleyman Kimdir?

Yüzlerce yıl boyunca dünyanın dört bir yanına hükmetmiş Osmanlı İmparatorluğu’nu yücelten de batıran da padişahlar olmuştur. İmparatorluğu yücelten, en şaşalı devirlerini yaşatan padişahlardan bir tanesi de elbet Yasal Sultan Süleyman olmuştur. Hem batıya hem de doğuya sayısız sefer düzenleyen Yasal Sultan Süleyman, tarihe ismini altın harflerle yazdıran icraatler yapmıştır.

Elbette Yasal Sultan Süleyman denilince aklımıza büyük aşkı Hürrem Sultan, arkadaşı Pargalı İbrahim Paşa ve oğlu Şehzade Mustafa da gelir. Maalesef ki bu saydığımız isimlerden ikisinin mevt buyruğunu kendi elleriyle vermiştir. Anlayacağınız hayatı hayli entrikalarla dolu olan Yasal Sultan Süleyman’ın uzun ve başarılarla dolu hayatının en kıymetli noktalarına gelin yakından bakalım.

Kanuni Sultan Süleyman kimdir? Kolay kolay tahta çıkan rakipsiz bir şehzade:

I. Süleyman, 6 Kasım 1494 yılında Trabzon’da dünyaya geldi. Daha sonra Yavuz Sultan Selim olarak anılacak babası I. Selim o periyot Trabzon beyefendisiydi. Annesi ise Ayşe Hafsa Valide Sultandır. Süleyman çocukluk yıllarını Trabzon’da, süt kardeşi olan Yahya Efendi ile geçirirken 7 yaşında İstanbul’a gidip Enderun’da eğitim almaya başladı.

Karahisar, Bolu, Kefe, Edirne ve babası tahta geçtikten sonra da Saruhan sancak beyefendisi oldu. Burada tanıştığı Pargalı İbrahim onun yoldaşı oldu. Babasının vefatı sonrası İstanbul’a gitti ve 1520 yılının 30 Eylül günü şimdi 26 yaşındayken Osmanlı İmparatorluğu tahtına oturdu. Gözü yüksekte, genç bir hükümdardı.

İlk seferini Macaristan’a yaptı lakin tıpkı vakitte da isyanlarla uğraştı:

Sultan Süleyman’ın tahta çıkmasına isyan eden Şam Beylerbeyi Canberdi Gazâlî, kısa müddette öldürüldü. 1521’de Macaristan idaresindeki Belgrad’a sefere çıkıldı ve teslim alındı. Sonraki yıl ise Rodos kuşatıldı ve Cem Sultan’ın oğulları boğduruldu. Sultan Süleyman, başarılarından ötürü Pargalı İbrahim’i sadrazam olarak atadı.

1525 yılında Sultan Süleyman’ın ava çıkmasından faydalanan yeniçeriler isyan çıkardı ve kelleleri alındı. 1526 yılında yapılan Mohaç Meydan Muharebesi’nde destan yazıldı. Batı için artık Sultan Süleyman, Süper Süleyman olmuştu. Ne kadar süper de olsa 1529 yılındaki Viyana kuşatması başarısız oldu.

Bir yandan da doğudan gelen bir baskı vardı:

Viyana kuşatması başarısız olunca Avusturya Arşidükü Ferdinand, Yasal Sultan Süleyman üzerinde baskı kurmaya çalıştı. Anadolu çocuğu yemez bunları, batıya süratli bir sefer düzenlendi ve kaleler bir bir alındı. 1533 yılında Ferdinand mecbur boynunu büktü ve vergi vermeyi kabul etti.

Bu sırada boş bırakılmış olan doğuda Bitlis valisi Safeviler’e bağlılık bildirdi. Küffarın üzerinden kalkıp doğuya gelen ordu Van, Tebriz, Bağdat’ı ele geçirdi. O periyot Cezayir önderi olan Hızır Reis yani Barbaros Hayreddin Paşa İstanbul’a getirildi ve Kaptan-ı Derya oldu. Sonrasında Tunus ele geçirildi.

Pargalı İbrahim kendini cellatların elinde buldu:

Pargalı İbrahim Paşa

Tüm bu yaşanan muvaffakiyetlerin ardındaki en kıymetli isim olan Pargalı İbrahim Paşa maalesef haddini bilmedi ve kendini padişah zannetmeye başladı. Söylentilere nazaran biraz da Hürrem Sultan’ın gazına gelen Yasal Sultan Süleyman, 1536 yılının 14 Mart akşamı Pargalı ile dostça bir yemek yedikten sonra birebir gece onu yan odada boğdurttu ve yerine Ayas Mehmed Paşa’yı atadı.

Kanuni batı seferlerine sürat kesmeden devam etti:

1536 yılında Barbaros Hayreddin Paşa, Venedik’e ilişkin pek çok adayı ele geçirdi. Kutsal İttifak’ın Korfu Adası’nda olduğu haberini duyanca da Preveze Deniz Muharebesi’nde destan yazdı. Süveyş Portekizlilerin elinden alındı ve dönüşte de Yemen tekrar Osmanlı topraklarına katıldı.

Boş bırakılınca şımaran Ferdinand 1541 yılında Budin’i kuşattı. Barbaros Hayreddin Paşa, atak altındaki Cezayir’i müdafaaya gittiği için Sultan Süleyman batıya gitti ve Kutsal İttifak’a karşı büyük muvaffakiyet elde etti. 1547 yılında Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ile Osmanlı İmparatorluğu ortasındaki birinci yazılı antlaşma olan İstanbul Antlaşması imzalandı.

Şehzade Mustafa biraz ortaya kaynamış üzere oldu:

Şehzade Mustafa

Elkas Mirza’nın Safevî Şahı I. Tahmasb’a isyan etmesi sonrası Sultan Süleyman Van’ı kuşattı. Bu sırada Kara Ahmed Paşa da Gürcistan’da pek çok kenti ele geçirdi. Osmanlı donanması ise 1553 yılında Korsika Adası’nı ele geçirerek Ceneviz hakimiyetini sonlandırdı. Osmanlı donanması, Hint Okyanusu üzerinde pek çok çatışmaya girdi.

Anlaşılacağı üzere Osmanlı hem doğuda hem de batıda savaş veriyordu. Bu sırada bir fısıltı Yasal Sultan Süleyman’a oğlu Şehzade Mustafa’nın isyan hazırlığında olduğunu söyledi. Söylentilere nazaran biraz da Hürrem Sultan’ın gazına gelen Yasal, 1553 yılının 6 Ekim günü oğlunu Konya’da heyeti çadırında gözünün önünde boğdurttu.

Bu sefer de başka oğlanlar birbirine girdi:

II. Selim olarak tahta çıkan Şehzade Selim

Osmanlı donanması Cerbe adasını aldığı sırada Şehzade Bayezid ile Şehzade Selim Konya Ovası’nda karşı karşıya geldiler. Kanuni, Selim’in tarafını tutunca Bayezid Safeviler’e sığındı. Bu müthiş kusurun sonunda 1561 yılının 25 Eylül günü Kazvin’de tüm erkek çocuklarıyla bir arada boğduruldu.

Aynı yıl ölen Damat Rüstem Paşa yerine Semiz Ali Paşa sadrazam olarak atandı. Habsburglar ile bir muahede imzalandı ve verdiye bağlandılar. 1565 yılında Osmanlı donanması Malta Adası’nı kuşattı fakat başarısızlıkla sonuçlandı. Tıpkı yıl ise Sakız Adası ele geçirildi.

Kanuni Sultan Süleyman son defa sefere çıkıyor:

Kutsal Roma İmparatoru olan II. Maximilian’ın hudut ihlalleri üzerine 72 yaşında olan Yasal Sultan Süleyman, o sırada sadrazam olan Sokollu Mehmed Paşa’yı da dinlemeyip sefere çıktı. Önce Belgrad’a oradan da Zigetvar’a giden Yasal, Zigetvar Kalesi fethedilmeden bir gün evvel 1566 yılının 2 Ağustos gecesi hayatını kaybetti.

Kanuni Sultan Süleyman esasen yaşlıydı fakat bir de gut, dizanteri, anjin, felç üzere pek çok hastalığa da sahipti. Tam 48 gün boyunca Zigetvar ve daha pek çok kale fetheden ordudan bir müddet vefatı saklandı. Kendi yaptırdığı ve ismini taşıyan Süleymaniye Camii’ne gömüldükten sonra yerine oğlu II. Selim geçti.

Gelelim Yasal ile Hürrem Sultan aşkına:

Hürrem Sultan

Bilinene nazaran Yasal Sultan Süleyman’ın Gülfem Hatun, Mahidevran Sultan ve Hürrem Sultan olmak üzere üç eşi vardı fakat öteki eşleri de olabilir. Şehzade Mehmed, Mihrimah Sultan, Şehzade Abdullah, Şehzade Selim, Şehzade Bayezid ve Şehzade Cihangir’in annesi Hürrem Sultan, Şehzade Mustafa’nın annesi ise Mahidevran Sultan’dır.

Bu noktada Hürrem Sultan için farklı bir parantez açmak gerekiyor zira kendisi uzun yıllar sonra bir Osmanlı padişahının nikahlandığı birinci cariye olmuştur. Hürrem birebir vakitte Osmanlı’daki bayanlar saltanatını başlatmıştır. Söylenenlere nazaran idareye tesir edebilmek için Pargalı İbrahim Paşa’yı ve kendi oğullarından biri tahta geçsin diye Şehzade Mustafa’yı öldürmesi için Kanuni’nin kanına girmiştir.

Tabii Hürrem Sultan’ın elinin bu kadar güçlü olmasının en büyük nedeni Kanuni’nin ona duyduğu sonsuz aşktı. O da Kanuni’ye aşıktı. Birbirlerine şiirler yazıyorlardı. En kanlı seferlerde bile Yasal, Muhibbi mahlasıyla aşkına şiirler yazmayı ihmal etmemiştir. Hürrem öldükten sonra Yasal büyük bir yas periyoduna girmiştir.

Kanuni Sultan Süleyman neden yasal, neden süper?

Osmanlı İmparatorluğu’nun 10. padişahı olan 89. İslam Halifesi Süleyman; 46 yıl boyunca Osmanlı tahtında en uzun oturan padişah olmuş, 13 kere sefere çıkmış, saltanat müddetinin her on yılının bir ayını seferde geçirmiştir.

Sultan Süleyman, batıda Harika Sultan Süleyman olarak anılır zira düzenlediği neredeyse her seferde muvaffakiyet kazanmış, Kutsal İttifak’ı yenmiş ve vergiye bağlamıştır. Doğuda Yasal Sultan Süleyman olarak anılmasının nedeni ise fethettiği topraklarda gereksiz yere tek bir damla kan dökmemesi ve doğu topraklarına Hz. Ömer adaleti getirmeye çalışmasıdır. Yani Sultan Süleyman sırf yeterli bir asker değil, tıpkı vakitte güzel bir yönetici ve başkan de olmuştur.

Türk ve dünya tarihinin gördüğü en büyük hükümdarlardan bir tanesi olan Kanuni Sultan Süleyman’ın hayatı hakkındaki birtakım kıymetli ayrıntılardan bahsettik. Elbette Yasal çok lakin çok daha uzun anlatılmalıydı ancak haddimizi bilelim ve işin ustalığını uzman tarihçilerimize bırakalım.