Türkiye Haritası “En Dikdörtgen Ülkeler” Ortasında Kaçıncı Sırada? Evet, Bunu da Hesaplamışlar!

Türkiye haritasına göz attığınızda, elinde cetvelle “Dikdörtgen Yapma Kılavuzu” üzere kullanılmış üzere duruyor. Birçok insan, Türkiye için “en dikdörtgen ülke” olduğu savında bulunsa da bakalım hakikaten de o denli mi? Alışılmış ki bu hudutların ardında önemli jeopolitik tesadüfler yatıyor. Sanki Türkiye’nin dikdörtgenliği başka ülkeleri kıskandırıyor mu?

Belki soru biraz mantıksız gelmiş olabilir. Fakat biraz coğrafyaya ilgiliyseniz bunu hayatınızın bir periyodunda illaki düşünmüş olmalısınız. “Günlük hayatımda benim ne işime yarayacak bu bilgi?” diye düşünmeyin, tahminen bir gün katıldığınız bir bilgi müsabakasında bu soruyla karşılaşırsınız. Şimdi soruyoruz, sizce en dikdörtgen ülke hangisidir? Pekala ya en yuvarlak?

Öncelikle Dünya üzerindeki bütün ülkelerin hudutlarını ayrıntılı bir biçimde tanımlayan bir bilgi seti bulmanız gerekiyor.

Bu mevzuda Avustralyalı jeo-istatistikçi David Barry’nin yaptığı üzere bir “optimum dikdörtgenlik” kavramı ortaya koyarak bir ülkenin birebir alana sahip bir dikdörtgenle ne kadar uyumlu olduğunu belirleyebilirsiniz.

Türkiye’nin sıralamasını merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam etmelisiniz zira sırayla gideceğiz. Araştırmanın sonuçlarına nazaran en dikdörtgen ülke unvanını kazanan, Mısır. Mısır’ın doğu ve güney sonları, neredeyse büsbütün düz bir çizgi oluşturuyor.

Bir Tavil isimli bölge, istatistiksel olarak pek değerli sayılmaz. Kuzeyde epeyce düz bir Akdeniz kıyısı ve doğuda hafif eğimli Kızıldeniz kıyısı ile birleşen Mısır, 0,955’lik (1 üzerinden) “dikdörtgenlik” puanıyla dorukta yer alıyor.

Dikdörtgenlik sıralamasında ikinci sırayı alan Vatikan, dünyanın en küçük ülkesi olma unvanına sahiptir.

Ölçümlere nazaran Vatikan’ın yüzölçümü yalnızca 0,44 km²’dir. Tiber Irmağı’nın batı kıyısında konumlanan Vatikan, sonları İtalya tarafından karayla çevriliyor. Ancak Vatikan’ın gerçek sonları, data tabanında yer alanlardan farklıdır. Bu durum, Vatikan’ın neden ikinci sırada yer aldığını açıklıyor.

Küçüklük ve tıpkı vakitte ayrıntı eksikliği, üçüncü sırada yer alan, yalnızca 34 kilometrekarelik bir ülke olan Sint-Maarten’in yüksek puanını da açıklamakta.

Dikdörtgenlik ölçeğinde daha sonra Yemen, Gana, Makedonya, Fildişi Sahili gibi kutuya benzeri ülkeler dikkat çekiyor.

Türkiye ise hâlâ ortalıkta yok.

O vakit bu araştırmaya ilham veren hoş ülkemize gelelim. Türkiye 15. Sırada!

Reddit kullanıcılarının tartışmalarında Türkiye’nin en dikdörtgen ülke olduğu tezleri sürüyordu. Bu bahisle ilgili araştırmalar da gösteriyor ki ülkemiz 15. olarak sıralamaya girmiş. Fakat belirtmekte yarar var ki ülke sonları değiştiği için bu sıralamalarda da değişiklik olması mümkün.

Dikdörtgen ülkeleri öğrendik, pekala ya en yuvarlağı hangisi?

Bu sorunun yanıtını da matematikçi Gonzalo Ciruelos vermiştir.

Listede 0,934’lük yuvarlaklık endeksiyle öne çıkan Sierra Leone var. Bu ülke, en dikdörtgen ülkeler sıralamasında da 14. sıraya yerleşmiş durumda.  Aynı vakitte Nauru, dünyanın en dikdörtgen 10. ülkesi olmanın yanı sıra, 2. en yuvarlak ülke olarak da dikkat çekiyor.

Benzer bir formda, dünyanın en dikdörtgen 2. ülkesi olan Vatikan, tıpkı vakitte 4. en yuvarlak ülke olarak listeye dahil edilmiştir. Bu farklı çelişki biraz baş karıştırsa da verilen ölçümlerden de görüleceği üzere matematik asla palavra söylemiyor.

Bu hususun pek bir ehemmiyeti var mı tartışılsa da her şeyin “en”lerini konuştuğumuz şu dünyada biraz da coğrafik bilgi kastık, üzücü mı oldu!

Ölçümlerin tamamını incelemek isteyenler aşağıdaki linklerden ulaşabilir: