Yatırımcının Borç Senedi Üzerinden Faiz Kazandığı ‘Tahvil’ Tam Olarak Nedir, Ne İşe Fayda?

Ekonomik kuralların tüm dünyada giderek sallantılı hale gelmesi nedeniyle daha evvel hiç bu işlerden anlamayan bireyler bile yatırım dünyasına girmeye başladı. Bu dünyada karşınıza çıkacak sayısız yatırım seçeneğinden bir tanesi de tahvildir. Tahvil, öteki yatırım biçimlerine nazaran biraz daha karışık üzere görünebilir lakin aslında en temel haliyle borç verip bu borcu faiziyle geri almaktır.

Borç senedi olarak da bilinen tahvil hem devlet hem de özel şirketler tarafından çıkarılabilir. Tahvil alan bireyler, tahvil ihraç eden kurumun alacaklısı pozisyonundadır. Tahvillerden belli aralıklarla ya da vade sonunda toplu bir faiz alınabilir. Tüm yatırım şartları tahvili ihraç eden şirkete nazaran değişebileceği üzere farklı tahvil cinslerinde karşınıza farklı kurallar da çıkabilir. Tahvil hakkında merak edilen sorulara geçmeden evvel hatırlatalım; bahis hakkında anlatılanların hiçbiri yatırım tavsiyesi değil.

Hiç bilmeyenler için genel bir tarif yaparak başlayalım; Tahvil nedir?

Tahvil, Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde düzenlenmiş kurallara nazaran devlet ya da özel şirketler tarafından ihraç edilen yani çıkarılan borç senedidir. Tahvil, ihraç eden şirket ile yatırımcı ortasındaki bir çeşit mutabakattır. Tahvilin mühleti en az bir yıl olmak kaydıyla değişiklik gösterebilir. Birebir biçimde faiz alım vakitleri da değişiklik gösterecektir. 

Tam olarak tahvil ne işe fayda?

Diyelim bir şirketiniz var ve kısa vadede makul bir sermayeye gereksiniminiz var. Kanunda belirtilen kuralları yerine getirirseniz tahvil ihraç edebiliyorsunuz. Yatırımcı, bu tahvili sizden aldığı vakit size makul bir ölçü para ödüyor. Bunun üzere birçok tahvil ihraç ederek gerekli sermayeye kısa mühlet içinde ulaşıyorsunuz.

Peki yatırımcı bu tahvili neden oluyor? Tahvil karşılığı ödenen anapara, özel durumlar dışında, kesin olarak geri alınıyor. Anaparanın yanı sıra yatırımcı ya orta devirde ya da vade sonunda, alım sırasında belirlenmiş oranda faiz alıyor. Yani tahvil ihraç eden kısa vadede muhtaçlığı olan paraya kavuşuyor, tahvil alan ise ödediği paradan faiz kazanıyor. 

Peki tahvil nasıl alınır?

Devlet ya da özel şirketler tarafından ihraç edilen tahviller, neredeyse tüm bankalar üzerinden alınabilir. Birebir vakitte tahvil alım ve gibisi süreçler yapabileceğiniz pek çok yatırım şirketi var. Her bankanın ve şirketin tahvil alım kaidelerinde değişiklikler olabileceği için en uygunu ilgili kurumun resmi internet sitesini ziyaret ederek ya da arayarak bilgi almanızdır. 

Tahvil süreçleri sırasında bilmeniz gereken tabirler:

• Tahvil üzerinde yazılı olan ve vade sonunda ödenecek bedel, nominal bedeldir.
• Nominal kıymetin ödeneceği tarih, vadedir.
• Tahvilin nominal kıymeti ile hesaplanan faiz oranı, kupon oranıdır.
• Tahvili ihraç edenin faizleri ödeyeceği tarih, kupon tarihleridir.
• Tahvilin birinci ihraç edildiği fiyat, ihraç fiyatıdır. 

Yatırım dünyasında karşınıza çıkacak farklı tahvil cinsleri var:

• Devlet tahvilleri 
• Özel tahviller
• Başa baş tahviller
• Hamiline tahviller
• Paraya çevrilebilen tahviller
• Faizli tahviller
• Güvenceli ve garantisiz tahviller
• Endeksli tahviller
• İkramiyeli tahviller

Devlet tahvilleri: 

Devlet tarafından ihraç edilen tahviller devlet tahvili ya da hazine tahvili olarak isimlendirilir. En düşük riske sahip tahvil cinsidir. Getirisi öteki tahvil çeşitlerine nazaran çok daha düşüktür lakin garantisi devlet tarafından verildiği için sağlamdır ve bu nedenle de çokça tercih edilir.

Özel tahviller:

Özel bankalar ya da anonim şirketler tarafından ihraç edilen tahviller özel tahviller olarak anılır. Devlet tahvillerine nazaran getirisi çok daha yüksektir ancak güvenilirliği tartışmalı olabilir. Tahvili ihraç eden şirket ne kadar emniyetli ise tahvil de bir o kadar sağlam olarak kabul edilir. Tekrar de riski vardır. 

Başa baş tahviller:

Her tahvilin üzerinde muhakkak bir paha vardır. Şayet tahvil, üzerinde yazılı paha üzerinden piyasaya sürüldüyse buna başa baş tahvil denmektedir. Şayet tahvil, üzerinde yazılı bedelden daha düşük bir pahada piyasaya sürüldüyse buna primli tahvil denmektedir.

Hamiline tahviller:

Bazı tahviller muhakkak bir isim yazılı olarak ihraç edilirken kimileri isim belirtilmeden ihraç edilir. Eğer tahvil üzerinde muhakkak bir isim varsa bunun ismi nama yazılı tahvil, tahvil üzerinde makul bir isim yoksa bunun ismi hamiline tahvil olur. Nama yazılı tahvilleri bir tek o isimdeki kişi ciro edebilir. Hamiline tahvilleri ise kimin elindeyse o kişi ciro eder.  

Paraya çevrilebilen tahviller:

Paraya çevrilmesi kolay tahviller olarak da anılan bu tahvillerde, vade sonunu beklemeden paraya çevirme imkanı vardır. Bu tahvillerde birebir vakitte belirlenen tarihe kadar faiz hakkı kullanımı da mevcuttur. 

Faizli tahviller:

Faizli tahviller sabit faizli ve değişken faizli olarak ikiye ayrılır. Şayet tahvil; 3 aylık, 6 aylık ya da 1 yıllık vade periyotlarına nazaran faiz veriyorsa sabit faizli tahvildir. Şayet tahvil, alıcı ve satıcı ortasındaki mutabakata nazaran farklı bir vakit aralığında faiz veriyorsa bunun ismi değişken faizli tahvildir. 

Güvenceli ve teminatsız tahviller:

Eğer tahvil, ihraç eden tarafından anapara ya da faiz oranlarının bir biçimde ödeneceğini garanti altına almışsa güvenceli ya da teminatlı tahvil olarak isimlendirilir. Ortada bu türlü bir garanti yoksa o tahvil garantisiz ya da teminatsız tahvil olarak isimlendirilir.

Endeksli tahviller:

Tahvil alımı için ödenen anaparanın altın ve döviz üzere yatırım araçlarının artış oranına endekslenerek yatırımcıya ödendiği tahviller, endeksli tahvil olarak isimlendirilir. Endeksli tahvilin hedefi, yatırımcıyı faize karşı korumaktır. Endekslenen yatırım aracına nazaran vade boyunca gerçekleşen değişiklikler hesaplanarak ödeme yapılır. 

İkramiyeli tahviller:

İkramiyeli tahviller ülkemizde kullanılmaz ama yeniden de kısaca tanımlayalım. Daha fazla satış yapmak ya da gelir sürekliliğini sağlamak için ihraç edilen tahviller, ikramiyeli tahvil olarak isimlendirilir. 

En yaygın yatırım araçlarından bir tanesi olan tahvil nedir, ne işe fayda, nasıl alınır, çeşitleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımızın hiçbirinin yatırım tavsiyesi olmadığını tekrar hatırlatalım. Husus hakkındaki niyetlerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.