Yeni Öğrendiğimiz Bir Şeyi Sağda Solda Duymaya Başlamamızın Asıl Nedeni: Baader-Meinhof Fenomeni

Herhangi bir şeyle alakalı bir bilgiyi öğrendiğinizde, tıpkı şeyi sağda solda duymaya yahut okumaya başladığınız kesinlikle olmuştur.

Hatta içinizden “Bunu geçen öğrenmiştim, artık karşıma çıktı. Tesadüfe bak” bile demiş olabilirsiniz. Psikolojiye nazaran bu durum bir tesadüf değil, çok daha fazlası.

Konu üzerinde yapılan araştırmalara nazaran, bu fenomenin nedeni, yeni öğrenilen bilgilerle kısa bir mühlet sonra tekrar karşılaştığınızda, beyniniz bu bilginin değerli olduğunu varsaymaya ve ona farklı bir kıymet yüklemeye başlıyor.

Çünkü beyinlerimiz, tekrar edilen şeylere ekstra dikkat verme özelliğine sahip olarak evrimleşmiş durumda. Örüntü tanıma olarak bilinen bu özelliğimiz, evrimsel gelişimimizde değerli bir yere sahip.

Bu durumu kendi kendimize düşünmemizin yahut yanımızdaki şahıslarla paylaşmamızın nedeni de beynimizde kıymetli olarak algılanmış olması. Neden değerli algılandığına dair görsel bir örnek üzerinden gitmemiz gerekirse, aklınızda 10 tane farklı farklı renklerde top canlandırın ve yan yana dizin. Daha sonra topların ortasına 2 siyah topu yan yana ekleyin ve zihninizde görsele uzaktan bakın. Bu 2 siyah top, gözünüze birinci çarpan toplar olacaktır.

Tıpkı bu durumda olduğu üzere, beynimiz de rastgele olan bilgiler ortasında, birbirine emsal olanları önemsiyor ve ilginizi buraya topluyor.

Bu durumun bir başka versiyonu ise, son vakitlerde düşündüğünüz şeylerle müsabakanız.

Örneğin arkadaşınızla bir bahiste muhabbet ettikten sonra, tıpkı hususla ilgili bir yoruma sonraki gün denk gelirseniz, aklınıza gelen birinci şey “Daha dün bunla ilgili konuşmuştum, tesadüf” olur.

Halbuki aslında bu da tesadüften uzak bir durum olabilir, tıpkı mevzuda yorumları daha evvelce de okumuş olabilirsiniz. Lakin bahis o an beyniniz için kıymetli olmadığından, öylece okuyup geçmişsinizdir. 

Bu durumda ise daha bir evvelki gün o bahisle ilgili bir sohbet içerisinde olduğunuz için, kısa bir mühlet sonra o mevzuda bir yoruma denk geldiğinizde, beyniniz önem derecesini yüksek olarak belirler.

Yani bu fenomen, aslında temelini algıda seçicilikten alıyor diyebiliriz.

Özetle beyin her bilgiye eşit davranmıyor, art geriye gelen bilgileri daha değerli olarak görüyor; tüm olay bundan ibaret.

Son olarak fenomenin isminin nereden geldiğini de açıklayalım: Amerikalı bir adam, Andreas Baader ve Ulrike Meinhof tarafından kurulan Kızıl Ordu Fraksiyonu isimli terör örgütüyle ilgili bir haber okuduktan sonra, bu örgütle ilgili bir çok şey görüp duymaya başlıyor ve durumu farklı bulup bir dergiye mektup yazarak bildiriyor.

Dergide yayımlanan mektuba, pek çok okuyucudan “Aynı durum benim de başıma geldi” formunda geri dönüşler geliyor. Tüm bu sürecin sonunda bu durum, literatüre Baader-Meinhof Fenomeni ismiyle geçiyor. İşte isminin art planında yatan olay da bu türlü…