Optik İllüzyonların Bizi Nasıl Kandırdığı Ortaya Çıktı: Tongaya Düşen Aslında Beynimiz Değilmiş!
Mutlaka bir defa karşılaşmış ve hatta birkaç sefer yanılmış olabilirsiniz. Görseldeki hangi çizgi daha uzun, daire hangi tarafa dönüyor ve hatta bu elbise, ayakkabı, duvar ne renk… Optik illüzyonlar üzerine dönen tartışmaların internette sonu gelmiyor. Lakin bu tartışmalar bilim dünyasında da karşılık buluyor, bilim insanları beynimizin yahut gözlerimizin nasıl çalıştıklarını anlamak için bu aldatıcı, tartışmalı görselleri kullanıyorlar.
İngiltere’de bulunan Exeter Üniversitesi’nde vazifeli çevrebilimci Joylan Troscianko ve sinirbilimci Daniel Osorio; bir optik illüzyonun renk ve hal üzere ayrıntıları farklı görmemiz sebebiyle mi yoksa beynimizin algılayış biçimiyle mi ilgili olduğunu araştırdı.
Örneğin aşağıdaki görselde yer alan iki kısa gri çubuk, aslında birebir renklere sahip:
Ancak birinin beyaz çizgi, oburunun siyah çizgi üzerinde yer alması sebebiyle ikisinin de rengini farklı tonlarda görüyoruz. Muhtemelen soldaki çizginin daha koyu olduğu yorumuna ulaşıyoruz.
Peki aşağıdaki sıradan görüntü üzere bir resme ya da gerçek haline baktığımızda neden bu karmaşayı yaşamıyoruz? Neden ağaçların yeşil, gökyüzünün mavi olduğu konusunda hemfikiriz?
Çünkü o güne kadar yaşadığımız tecrübeler, mesela çocukluğumuzda ağaçların görünümündeki rengin yeşil ve tonları olarak isimlendirildiği bize öğretildi. Bugüne kadar optik illüzyonlardaki yanılgıların asıl sebebi olarak bu tip öğrenilmiş durumlar gösteriliyordu, lakin yeni araştırma ile asıl sebebin bu olmadığı anlaşıldı.
Gözlerimizdeki hudut hücreleri, mercekten giren imgeyi beyne iletmeden evvel sıkıştırıyor, tıpkı bilgisayarlardaki .ZİP evrakları gibi…
Eğer baktığımız manzara görüntü üzere karmaşık değil de optik illüzyona sebep olan görsellerdeki üzere son derece kolay ayrıntılar içeriyorsa bu sıkıştırma süreci sonuca daha çok tesir ediyor. Bir diğer deyişle gözlerimiz, manzarayı sıkıştırıp beynimizin okuyabileceği iletiler haline getirdiği anda işin rengi değişiyor. Gözlerimiz bu sıkıştırma sürecinde yanılıyor, kusurlu bir iletisi beyne iletiyor. Yani gözlerimiz kandırılıyor.
Gerçek dünyada sıklıkla karşılaştığımız karmaşık imajlarda de sıkıştırma sonucunda yanılgılar yaşanabiliyor. Lakin bu yanılgılar, basit bir görselde oluşan kusurlara kıyasla daha sıkıntı fark ediliyor. Hatta bu fark etme süreci için birçok vakit birinin size çıkıp ‘aslında o gri çizgiler birebir renk’ demesi gerekiyor. Sonuç olarak gözlerimizdeki sıkıştırma süreci sonucunda oluşan yanlışlı ileti, beynimiz tarafından okunuyor, bu bildiri gerçekle uyuşmuyor.
Araştırmanın bulguları yeni kuşak HDR teknolojisine sahip TV ve ekran üretimlerinde kullanılacak:
Bilinçli üretilmediği için optik illüzyon demek güç lakin gözlerimiz, HDR (Yüksek Dinamik Aralık) teknolojisine sahip bir TV ekrandaki en koyu ve en açık renkler ortasındaki kontrast her vakit hakikat formda algılamıyor. İşte o siyahların tam olarak siyah, beyazların tam olarak beyaz olarak gösterilse bile gözlerimizdeki bu yanılgıyı çözmek, üstteki üzere araştırmaların sonuçlarına bağlı.
Bir öteki deyişle yüksek teknolojili HDR ekranların üretiminde aşılması gereken ana sorun; daha net ve gerçekçi, daha yüksek renk doğruluğuna sahip paneller üretmek değil. Bu panellerdeki renkleri ekrana bakan gözlerimiz tarafından yanlışsız biçimde algılanabileceği imajlar sunan paneller üretmek.